الگوهای تحلیل تکنیکال
اگر به‌تازگی وارد دنیای سرمایه‌گذاری شده‌اید، مهم‌ترین نکته‌ای که باید در ابتدای مسیر تبدیل شدن به یک معامله‌گر حرفه‌ای در نظر داشته باشید، این است که روند قیمت یک دارایی (رمز ارز، سهام، دلار، مستغلات و …) به‌صورت مستقیم به بالا یا پایین حرکت نمی‌کند. بهتر است بگوییم که قیمت دارایی همواره در مسیر صعودی یا نزولی خود، با نوسان همراه است. توجه به این نکته در تحلیل تکنیکال قیمت یک دارایی بسیار مهم است و در واقع، می‌تواند بستر لازم را برای استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکال به معامله‌گران بدهد. در ادامه با اکسکوینو همراه باشید تا به مفهوم تحلیل تکنیکال، انواع الگوهای قیمتی و کاربرد آن‌ها در پیش‌بینی قیمت‌ها بپردازیم.
تحلیل تکنیکال چیست؟
حتما از خودتان می‌پرسید که تحلیل تکنیکال چیست؟ تحلیل تکنیکال به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با استفاده از ابزارها، نمودارها و الگوهای مختلف، سابقه حرکت قیمتی یک دارایی را بررسی کنند. در تحلیل تکنیکال اصل بر این است که با توجه به نوع حرکت و نوسان قیمت یک دارایی در گذشته، می‌توان آینده قیمت آن دارایی را پیش‌بینی کرد.
حالا که با مفهوم تحلیل تکنیکال و کاربرد آن آشنا شدید، بهتر است به بررسی الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال بپردازیم. الگوی قیمتی در تحلیل تکنیکال به این معناست که با استفاده از یک سری خطوط روند قیمت و منحنی، بتوان برای رفتار قیمت (نوسان قیمتی) یک دارایی، شکلی را رسم کرد. تحلیلگران تکنیکال در بازارهای مالی، سال‌هاست که از الگوها (Patterns) برای بررسی حرکت‌های فعلی قیمت یک دارایی و آینده قیمت آن استفاده می‌کنند.
خط روند چیست؟
از آنجا که برای تشخیص و تشکیل یک الگوی قیمتی تکنیکال باید از خط روند قیمت استفاده کنیم، درک درست خطوط روند می‌تواند به ما در استفاده از الگوهای تکنیکال کمک کند. به زبان ساده، خطوط روند به تحلیلگران تکنیکال کمک می‌کنند تا محدوده‌های حمایت و مقاومت قیمتی (حمایت، سطحی از قیمت است که تصور می‌شود در آن، از افت بیشتر قیمت یک دارایی در بازار، جلوگیری شود. در سطح قیمتی مقاومت نیز فرض بر این است که قیمت یک دارایی از آن نقطه، بالاتر نمی‌رود) را در نمودار قیمت یک دارایی تشخیص دهند.
اگر خاطرتان باشد، گفتیم که افزایش یا کاهش قیمت یک دارایی، به طور تناوبی؛ یعنی با نوسان انجام می‌شود و به صورت یک روند مستقیم روبه بالا یا پایین نیست. حالا، زمانی که نمودار قیمت دارایی در مسیر حرکت خود، دارای سقف‌های قیمتی (افزایش قیمت) قوی‌تری یا بالاتری نسبت به کف قیمتی (کاهش قیمت) باشد، نمودار قیمتی یک دارایی، صعودی خواهد بود. اگر کف‌های قیمتی نسبت به سقف‌های قیمتی شدیدتر باشد، روند نمودار قیمت نیز نزولی می‌شود.
حالا که با ابزارهای ابتدایی مورد استفاده برای تشخیص و تشکیل یک الگوی قیمتی آشنا شدیم، می‌توانیم انواع الگوهای قیمتی را بررسی کنیم. به‌طور کلی در تحلیل تکنیکال، دو نوع الگوی قیمتی داریم:
-الگوی ادامه‌دهنده
-الگوی برگشتی
هر یک از الگوهای ادامه‌دهنده و برگشتی، دارای انواع مختلفی از الگوها هستند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم، اما در ابتدا بهتر با مفهوم الگوی ادامه‌دهنده و برگشتی آشنا شویم.
الگوی ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال چیست؟
در الگوهای ادامه‌دهنده، نمودار حرکت یک قیمت به‌طور موقت، متوقف می‌شود؛ اما در ادامه، این نمودار، همان روند اصلی (نزولی یا صعودی) را ادامه می‌دهد. فرض کنید که با یک روند گاوی یا خرسی در بازار سهام روبه‌رو هستیم. (در بازار گاوی با افزایش تقاضا برای خرید، قیمت‌ها افزایش و در بازار خرسی با کاهش تقاضای خرید، قیمت کاهشی می‌یابد) الگوی ادامه دهنده در بازار گاوی زمانی رخ می‌دهد که گاو برای لحظاتی می‌ایستد تا نفس خود را چاق کند.
در بازار خرسی نیز، این الگوی ادامه‌دهنده زمانی رخ می‌دهد که خرس برای لحظاتی از خواب زمستانی بیدار می‌شود و سپس دوباره به خواب می‌رود. در زمان تشکیل یک الگوی ادامه‌دهنده، اصل بر این است که تصور کنیم به‌رغم وقفه کوتاه ایجادشده در حرکت قیمت یک دارایی، در ادامه، روند اصلی و بلندمدت قیمت ادامه می‌یابد.
انواع الگوی ادامه‌دهنده در تحلیل تکنیکال
-الگوی پرچم
-الگوی مثلث
-مثلث صعودی
-مثلث نزولی
-مثلث متقارن
-الگوی فنجان و دسته
در ادامه، هریک از این الگوهای ادامه‌دهنده را برایتان توضیح می‌دهیم.
الگوی پرچم
الگوی پرچم زمانی در قیمت یک دارایی رخ می‌دهد که قیمت آن، یک دوره از حرکت صعودی را پشت سر گذاشته باشد و در ادامه، قیمت برای مدتی در حالت تثبیت (حرکت با نوسان ناچیز) قرار بگیرد.
به‌طور کلی، در ابتدای الگوی پرچم، یک افزایش قابل توجه در نمودار قیمت دارایی اتفاق می‌افتد و در ادامه، این روند قیمت وارد یک دوره از حرکات کوچکتر صعودی و نزولی می‌شود.
در تصویر بالا، شاهد شکل‌گیری الگوی پرچم در نمودار قیمتی یک دارایی هستیم. الگوی پرچم می تواند در بازارهای خرسی و گاوی رخ بدهد. در تصویر بالا، یک الگوی پرچم گاوی را مشاهده می‌کنید.
البته، ما در این مطلب، الگوی پرچم را زیرمجموعه الگوهای ادامه‌دهنده قرار داده‌ایم؛ اما توجه داشته باشید که ممکن است الگوی پرچم از نوع الگوی برگشتی نیز باشد؛ به این معنا که ممکن است پس از تشکیل الگوی پرچم، روند اصلی قیمت ادامه پیدا نکند و برعکس شود. برای مثال، روند اصلی یک دارایی مثبت باشد و پس از تشکیل الگوی پرچم، روند نزولی شود؛ بنابراین، الگوی پرچم، هم می‌تواند از نوع ادامه‌دهنده باشد و هم برگشتی.
الگوی مثلث
به‌طور کلی در الگوی مثلث یا سه گوش، بازه یا نوسان قیمت به‌طور مداوم در حال کوچکتر شدن است؛ یعنی فرض کنید قیمت یک دارایی که در مسیر حرکت خود، نوسان می‌کند، به تدریج با کوچکتر شدن بازه نوسان مواجه می‌شود و به این ترتیب یک الگوی مثلث در نمودار قیمت شکل می‌گیرد.
الگوی مثلث صعودی
الگوی مثلث صعودی، یگ الگوی ادامه‌دهنده است که در بازار گاوی رخ می‌دهد و حاکی از ادامه روند افزایش قیمت یک دارایی است. اگر بخواهید الگوی مثلث صعودی را در نمودار قیمت یک دارایی رسم کنید، باید بتوانید یک خط افقی را در امتداد نقاط سقف قیمتی (مقاومت) قرار دهید و سپس، یک خط روند صعودی را در امتداد نقاط کف قیمتی (حمایت) رسم کنید. در تصویر زیر، رسم یک الگوی مثلث صعودی در نمودار قیمت یک دارایی را مشاهده می‌کنید:
معمولا الگوهای مثلث صعودی، حداقل دارای دو سقف قیمتی مشابه (با ارتفاع یکسان) هستند تا بتوان یک خط افقی را در امتداد نقاط سقف قیمتی رسم کرد. همچنین، خط روندی که در امتداد نقاط کف قیمتی شکل می‌گیرد موجب می‌شود تا ضلع پایینی این مثلث صعودی باشد.
الگوی مثلث نزولی
بر خلاف مثلث صعودی، الگوی مثلث نزولی، حاکی از ادامه روند بازار خرسی خواهد بود. به‌طور معمول، یک معامله‌گر در زمان شکل‌گیری مثلث نزولی در نمودار قیمت یک دارایی، وارد پوزیشن شورت (موقعیت شورت) می‌شود؛ به این معنا که معامله‌گر، مقداری از دارایی (مثل سهام) را از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرض می‌گیرد و متعهد می‌شود که برای مثال در شش ماه آینده، همین تعداد سهام را به آن صندوق یا کارگزاری بازگرداند. حالا با توجه به پیش‌بینی کاهش سقوط قیمت در این مدت، معامله‌گر پس از قرض سهام، سریعا آن را می‌فروشد تا در زمانی که باید دارایی قرض گرفته‌شده را بازگرداند آن را با قیمت بسیار پایین‌تر خریداری کند. به این ترتیب، معامله‌گر به سود می‌رسد.
همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، معمولا در یک الگوی مثلث نزولی، نمودار قیمتی از انتهای مثلث به سمت پایین سقوط می‌کند و خط مقاومت را می‌شکند؛ چراکه الگوی مثلث نزولی، نشان‌دهنده افزایش تعداد فروشندگان دارایی در بازار است؛ بنابراین باید انتظار داشت که نمودار قیمت با خروج از مثلث نزولی، کف‌های قیمتی پایین‌تر را هم ببیند.
برای رسم یک الگوی مثلث نزولی، می‌توان یک خط افقی را در امتداد نقاط کف قیمتی (حمایت) رسم کرد. همچنین، یک خط روند نزولی نیز در امتداد نقاط سقف قیمتی (مقاومت) تشکیل می‌شود. همانطور که گفته شد، مثلث نزولی، یک الگوی ادامه‌دهنده است که در بازار خرسی رخ می‌دهد و نشان‌دهنده ادامه کاهش قیمت‌ها است.
الگوی مثلث متقارن
الگوی مثلث متقارن می‌تواند در هر یک از دو بازار خرسی و گاوی تشکیل شود. در هر دو صورت، معمولا، الگوی مثلث متقارن یک الگوی تکنیکال ادامه‌دهنده است؛ به این معنا که پس از تکمیل این الگو در نمودار قیمت یک دارایی، قیمت، همان روند اصلی را طی خواهد کرد.
در الگوی مثلث متقارن، می‌توانید یک خط روند نزولی را برای سقف‌های قیمتی (نقاط مقاومت) و یک خط روند صعودی را در امتداد کف‌های قیمتی (حمایت) رسم کنید.
در تصویر بالا، تشکیل یک الگوی مثلث متقارن را مشاهده می‌کنید.
حالا، اگر پیش از تشکیل این الگو در نمودار قیمتی، هیچ روند مشخصی (خرسی یا گاوی) وجود نداشته باشد، قیمت آن دارایی پس از اتمام تشکیل الگوی مثلث متقارن، می‌تواند به هر یک از جهت‌های بالا یا پایین حرکت کند. این ویژگی باعث می‌شود تا مثلث متقارن به یک الگوی دوجانبه تبدیل شود؛ بنابراین، از این الگو می‌توان در بازارهایی که قیمت‌ها در آن با نوسان بالایی همراه است و مشخص نیست که قیمت یک دارایی به چه سمتی حرکت خواهد کرد، استفاده کرد.
الگوی فنجان و دسته
فنجان و دسته، یک الگوی ادامه‌دهنده برای قیمت دارایی‌ها است که در بازارهای گاوی به‌کار می‌رود. از این الگو در شرایطی استفاده می‌شود که روند اصلی بازار، گاوی (صعودی) باشد؛ اما برای یک دوره این روند به خرسی (نزولی) تغییر می‌کند و پس از پایان این مدت، در نهایت روند بازار بار دیگر گاوی می‌شود. این الگو زمانی تشکیل می‌شود که نمودار قیمتی دارایی مورد نظر، یک کف گرد یا «کف نعلبکی» را تشکیل دهد؛ یعنی نمودار قیمت با گذراندن یک دوره کاهشی، به سمت بالا بازمی‌گردد و به این صورت، یک خط نیم دایره را می‌توان در امتداد کف‌های قیمتی (نقاط حمایت) رسم کرد.
در ادامه، نمودار قیمت معمولا وارد یک دوره اصلاحی (کاهش قیمت) می‌شود. این دوره نزول قیمت‌ها، تحت عنوان «دسته» شناخته می‌شود؛ چراکه می‌توانید نمودار قیمتی را در این دوره نزولی، در میان دو خط روند موازی قرار دهید که شکلی مثل دسته فنجان را نشان می‌دهد. با تکمیل شکل دسته، نمودار قیمت دارایی مورد نظر در نهایت از این دو خط موازی خارج می‌شود و به روند صعودی (گاوی) خود ادامه می‌دهد.
در تصویر زیر، تشکیل یک الگوی فنجان و دسته را در یک بازار گاوی مشاهده می‌کنید. پس از تکمیل این الگو و خروج نمودار قیمت از قسمت دسته، قیمت، روند اصلی را که یک روند گاوی است، ادامه می‌دهد.
الگوی برگشتی در تحلیل تکنیکال چیست؟
زمانی که یکی الگوهای برگشتی در روند قیمت دارایی شکل می‌گیرد، سیگنالی برای تحلیلگر تکنیکال صادر می‌شود که روند قیمتی قبلی قرار است تغییر کند. فرض کنید که قیمت یک دارایی برای مدت طولانی نزولی بوده است؛ اما زمانی که یکی از الگوهای قیمتی برگشتی تشکیل می‌شود، معامله‌گر می‌تواند پیش‌بینی کند که قیمت آن دارایی به زودی تغییر می‌کند و صعودی می‌شود.
انواع الگوی برگشتی در تحلیل تکنیکال
-الگوی سر و شانه
-الگوی سقف دو قلو
-الگوی کف دو قلو
-الگوی کنج
-کنج صعودی
-کنج نزولی
الگوی سر و شانه
الگوی سر و شانه زمانی در نمودار قیمت یک دارایی شکل می‌گیرد که شاهد یک سقف قیمتی بالا باشیم و در دو طرف آن نیز دو سقف قیمتی با ارتفاع پایین‌تر شکل بگیرند؛ به این ترتیب، سقف قیمتی که در وسط قرار گرفته است و بالاترین ارتفاع را دارد به عنوان سر و دو سقف قیمتی با ارتفاع پایین‌تر، به‌عنوان شانه‌های این الگو در نظر گرفته می‌شوند. الگوی سر و شانه که از الگوهای برگشتی به حساب می‌آید، به معامله‌گران سیگنال می‌دهد که قرار است بازار گاوی در قیمت یک دارایی به بازار خرسی تغییر کند؛ یعنی روند صعودی قیمت دارایی به روند نزولی تبدیل شود.
از سه سقف قیمتی که در الگوی سر و شانه شکل می‌گیرند، معمولا سقف اول و سقف سوم از سقف دوم ارتفاع کمتری دارند؛ اما در نهایت در هر سه مورد، نمودار قیمت به یک محدوده حمایت قیمتی، سقوط می‌کنند. زمانی که نمودار قیمتی که سقف سوم را شکل داده است به محدوده حمایت بازگردد، به احتمال فراوان محدوده حمایت را به سمت پایین می‌شکند و بازار وارد یک دوره نزولی (خرسی) می‌شود.
در تصویر زیر می‌توانید تشکیل یک الگوی سر و شانه و در ادامه، ورود نمودار قیمت به روند نزولی را مشاهده کنید:
الگوی سقف دوقلو
سقف دوقلو، یک الگوی برگشتی دیگر است که معامله‌گران از آن برای پیش‌بینی معکوس شدن روند نمودار قیمت در یک دارایی یا بازار استفاده می‌کنند. معمولا در این الگو، نمودار قیمت یک دوره افزایش را تجربه می‌کند و پس از ثبت یک سقف قیمت به محدوده حمایت باز می‌گردد. سپس، نمودار قیمت بار دیگر اوج می‌گیرد و همان سقف قیمت قبلی را لمس می‌کند؛ اما یکبار دیگر به محدوده حمایت باز می‌گردد. در این الگو، زمانی که نمودار قیمت برای دومین بار به محدوده حمایت باز می‌گردد، آن را روبه پایین می‌شکند و بر خلاف روند اصلی، وارد یک دوره نزولی می‌شود.
در تصویر زیر، الگوی سقف دو قلو را مشاهده می‌کنید:
الگوی کف دو قلو
در زمان تشکیل یک الگوی کف دو قلو، بازار وارد دوره‌ای از افزایش فروش می‌شود و نمودار قیمت سقوط می‌کند. سپس، نمودار قیمت بار دیگر روند افزایشی به خود می‌گیرد و یک سقف را ثبت می‌کند اما دوباره سقوط می‌کند. در نهایت، روند قیمت پس از صعود دوباره، محدوده مقاومت را به سمت بالا می‌شکند و وارد یک دوره صعودی (گاوی) می‌شود.
الگوی کف دوقلو یک الگوی برگشتی است که منجر به تغییر روند خرسی به گاوی می‌شود. در تصویر زیر، شاهد یک الگوی کف دو قلو هستیم که در انتهای آن، نمودار قیمت به سوی بالا حرکت کرده است.
الگوی کنج
در الگوی کنج، نوسان نمودار قیمتی در ادامه حرکت خود و بین دو خط روند حمایت و مقاومت، کوچکتر می‌شود؛ به این معنا که نمودار قیمت متمرکزتر می‌شود. دو نوع الگوی کنج وجود دارد: الگوی کنج صعودی و کنج نزولی.
الگوی کنج صعودی
در الگوی کنج صعودی، شاهد یک نمودار قیمتی هستیم که بین دو خط روند صعودی محدوده حمایت و مقاومت، نوسان می‌کند و هرچه از حرکت نمودار می‌گذرد، این نوسان کوچکتر می‌شود. در کنج صعودی، خط روند حمایت دارای شیب تندتری نسبت به خط روند مقاومت است. الگوی کنج صعودی پیش‌بینی می‌کند که نمودار قیمت، با خروج از انتهای این الگو به سمت پایین سقوط می‌کند و وارد یک دوره نزولی خواهد شد. در تصویر زیر، می‌توانید نمونه الگوی کنج صعودی را مشاهده کنید:
الگوی کنج نزولی
الگوی کنج نزولی زمانی اتفاق می‌افتد که نمودار قیمت بین دو خط روند حمایت و مقاومت نزولی حرکت می‌کند و در ادامه، نوسان نمودار قیمت هم کوچکتر می‌شود. تشکیل الگوی کنج نزولی این سیگنال را به معامله‌گران می‌دهد که نمودار قیمت در نهایت با خروج از انتهای این الگو، خط روند مقاومت را به سمت بالا می‌شکند و قیمت وارد یک دوره صعودی (گاوی) می‌شود. در تصویر زیر، نمونه یک الگوی کنج نزولی را مشاهده می‌کنید:
سخن آخر
همه الگوهایی که در این مطلب برایتان تجزیه و تحلیل کردیم، اندیکاتورهای سودمندی هستند که می‌توانید از آن‌ها برای درک بهتر اینکه چرا نمودار قیمت یک دارایی در جهت خاصی حرکت می‌کند، استفاده کنید. این الگوها برای پیش‌بینی آینده قیمت یک دارایی نیز کاربرد دارند و به معامله‌گران کمک می‌کنند تا بهترین نقاط خروج و ورود به معاملات را تشخیص دهند.