در یک ماه اخیر، قیمت دلار بهطرز عجیبی بالا و بالاتر رفته و همچنان درحال صعود است. البته این مسئله برای ما اتفاق تازهای نیست و در سالهای اخیر، افزایش صعودی قیمت دلار در بازههای کوتاه را مشاهده کردهایم.
قصد داریم در این مطلب دلایل و عوامل تاثیرگذار بر افزایش یا کاهش قیمت دلار را بررسی کنیم.
نرخ خارجی دلار
از سال ۱۹۷۱ که ایالات متحده، دلار را با پشتوانه طلا ایجاد کرد، ارزش بینالمللی دلار، میل به کاهش داشت و این مسئله دور از انتظار نیست؛ چرا که ایالات متحده همواره سهم کمی از اقتصاد خود را به تجارت خارجی اختصاص میدهد. اما عوامل افزایش کنونی ارزش و قیمت دلار، به همان اندازه روی اقتصاد کشورهای دیگر تاثیر دارند، بهویژه روی اقتصادهای نوظهوری که به تامین مالی از طریق دلار وابسته هستند.
وضعیت ریباند اقتصادی قیمت دلار
دلار یکی از مهمترین واحدهای پولی دنیاست و هر واحد پولی دیگری در جهان، نرخ مبادلهی خاص خود را با دلار آمریکا دارد و ارزش هر ارز، با اهمیت آن در تجارت ایالات متحده سنجیده میشود. ممکن است در بازههای زمانی مختلف، ارزش دلار دربرابر یک ارز، افزایش و دربرابر ارز دیگری کاهش پیدا کند.
البته لازم است بدانید که وزن تجاری یک ارز و وضعیت آن نسبت به قیمت دلار، همیشه بهترین معیار برای اهمیتسنجی آن نیست؛ برای مثل، فرانک سوییس اگرچه از اهمیت بالایی در تجارت آمریکا برخوردار نیست، نقش بسیار مهمی در امور مالی بینالمللی ایفا میکند. از طرف دیگر دلار کانادا یکی از ارزهای کلیدی برای تجارت در آمریکا است، اما در امور مالی جهانی اهمیت کمتری دارد.
ماجرای نرخ ارز خارجی، داستان پیچیده و مرموزی است که بازارهای سرمایهگذاری جهانی و اقتصاددانان، مدتهاست که پذیرفتهاند که نرخ ارز، یک قیمت کلیدی در دو بازار بینالمللی است که گاهی رفتار پیچیده و عجیبی از خود نشان میدهد!
قیمت دلار و سرمایهگذاریهای کلان
بهصورت کلی قیمت دلار، منعکس کنندهی مطلوبیت نسبی نگهداری داراییهای دلاری یا سرمایهگذاری در آمریکاست. سرمایهگذاران معمولا داشتن یک سهم از کل سهام را با نگهداری وجه نقد، یا برخی داراییهای کوتاهمدت دیگر مقایسه میکنند. علاوهبر این، دلار آمریکا همچنان برای سرمایهگذاری، امنترین ارز جهان محسوب میشود.
از طرفی سرمایهگذارهای کلان، با خرید داراییهای دلاری به درگیریهای ژئوپلتیک نیز پاسخ میدهند. برای مثل از زمان شروع جنگ روسیه و اوکراین، یورو بهطور مستقیم مورد تهدید قرار گرفت و سرمایهگذاران بینالمللی از سمت آلمان و فرانسه، با تقریب خوبی سهام خود را به سمت دلار تغییر دادند و همین مسئله، باعث افزایش تقاضا و قیمت دلار شد.
چرا دلار آمریکا قدرتمند است؟
از آنجایی که در سال ۲۰۲۲، هر طبقه از دارایی به جز دلار ایالات متحده بازدهی منفی داشته، سوالی که این روزهای برای بسیاری از ما پیش میآید همین است؛ چرا دلار آمریکا امروز انقدر قدرتمند و تعیینکننده است؟
در طول سال ۲۰۲۲، دلار بهدلیل سیاستهای پولی انقباضی و افزایش نرخ بهره که فدرال رزرو برای مهار تورم آمریکا در پیش گرفت، شاخص دلار آمریکا در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۷ درصد رشد داشت. Federal Reserve در واکنش به افزایش سرسام آور تورم، نرخ بهره را در نشست نوامبر FOMC، به ۴ درصد افزایش داد که انتظار میرود تا پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، حداقل یک درصد دیگر هم افزایش داشته باشد. با توجه به اینکه امکان دست و پنجه نرم کردن آمریکا با رکود اقتصادی بالا است، هنوز هم نسبت به دیگر اقتصادهای پیشرفته مانند کشورهای اروپایی، بریتانیا و ژاپن، عملکرد و اوضاع بهتری دارد.
اقتصاد اروپا درحالحاضر زیر بار سنگین جنگ روسه و اوکراین است و از طرف دیگر به لطف سیاستهای کووید، چین نیز با مشکلات اقتصادی مانند ترکیدن حباب املاک درگیر است؛ همانطور که گفته شد، درحالحاضر سرمایهگذاران به دلیل ناامنیهای اقتصادی، بیشتر به سرمایهگذاری امن به سمت دلار سوق پیدا کردهاند و بازار قیمت دلار را رونق زیادی بخشیدهاند.
قدرتمندی دلار اتفاق خوبی است؟
نوسانات در بازار ارز، همیشه پیامدهای تاثیرگذاری برای سرمایهگذاران دارد؛ بهعنوان مثال کمپانی مایکروسافت را درنظر بگیرید: این غول فناوری که در آمریکا پایهگذاری شده و یک شرکت چند ملیتی است، تقریبا نیمی از درآمد خود را با ارزهای خارجی بهدست میآورد. اگر ارزش پولی که مایکروسافت خارج از آمریکا به دست میآورد در مقایسه با دلار کاهش پیدا کند، به این معناست که درآمد دلاری این کمپانی کاهش پیدا میکند. به همین دلیل مایکروسافت بهتازگی به سرمایهگذاران و تحلیلگران هشدار داده که درآمدهای آتی، بهدلیل افزایش ارزش و قیمت دلار آمریکا، بیش از حد انتظار کاهشی خواهد شد.
شرکتهای آمریکایی که بهصورت بینالمللی فعالیت میکنند و بخش عمده درآمد آنها از بازار بینالمللی به دست میآید، در زمانهای دلار قوی، به چنین مشکلاتی بر میخورند.
سقوط ریال با قیمت دلار
ارزش پول ایران در روزهای گذشته، سقوط بیسابقهای داشته؛ بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که سیگنالهای منفی منتشر شده در هفتههای اخیر، انتظارات تورمی ناشی از بیاطمینانیهای موجود در فضای بازار، عدم اطمینان درمورد آینده مذاکرات هستهای و تبدیل سپردههای بلندمدت به سپردههای جاری، از دلایل محرک رشد قیمت دلار در ایران هستند.
رویدادها و نوسانات اخیر، دور دیگری از کاهش شدید ارزش ریال است که میتواند کشور را بهسمت تورم پیشبینی نشده و نرخ بیکاری سوق دهد. تورم پیشبینی نشده به وضعیتی گفته میشود که تورم محقق شده، بالاتر از سطح تورم انتظاری است که معمولا برابر با تورم هدف بانک مرکزی است. زمانی که این نوع از تورم روی میدهد، تاثیر بسیار زیادی روی درآمد گروههای متصل به تورم انتظاری دارد.
در ماه آپریل، زمانی که مذاکرات وین برای احیای برنامه جامع برجام آغاز شد، تحلیلگران انتظار داشتند که آمریکا، تحریم صادرات نفت ایران را لغو کند تا ریال بتواند بخشی از زیان ۳ سال گذشته خود را بهدست آورد. از زمان خروج دونالد ترامپ از برجام تا بهامروز، ایران بخش زیادی از درآمد صادرات نفتی خود را از دست داده و ذخایر ارزی ایران تخلیه شده است.
همچنین در روزهای گذشته، وزارت خزانهداری ایران نیز اعلام کرد که از ماه مارس تابهحال، کمتر از ده درصد درآمدهای موردانتظار صادرات نفت ایران محقق شده. اگر کمبود دلار باعث شود که پرداخت این ارز به واردکنندگان با نرخ مطلوب کاهش پیدا کند، این دسته از مشاغل به خرید ارز از دلالان داخلی متوسل میشوند و نتیجهی این خریدها، بالا رفتن قیمت دلار در بازار است.
راه نجات چیست؟
بهنظر میرسد که اقتصاد ایران راه نجاتی جز لغو تحریمهای آمریکا ندارد؛ تهران همچنان درحال چانهزنی بر سر توافقهای جدید با دولت بایدن است که این دولت نشان داده با لغو حجم قابل توجهی از تحریمها موافق است.
اگر ارزش ریال کاهش تداوم داشته باشد، خطرات زیادی در پی دارد و نرخ تورم رسمی بالا، چیزی است که در هفتههای آینده بیشتر و بیشتر هم خواهد شد. این ریزش و در پی آن افزایش قیمت دلار و افزایش قیمتهای کلی، نرخ بیکاری ایران را نیز بسیار بالا برده است.
از طرف دیگر، یکی از دلایلی که باعث پیگیری بیشتر ایران در جهت توافقات شده است، مشکل کمبود حاملهای انرژی بعد از جنگ روسیه و اوکراین است و در پی این ماجرا،بایدن و کاخ سفید با فشار بیشتری برای لغو کامل توافقات مواجه شدهاند.
پیشبینی قیمت دلار در سال آینده
همانطور که پیشتر گفته شد، راه افزایش ارزش ریال و افت قیمت دلار در ایران، از تحقق توافقات ایران و آمریکا و لغو تحریمها میگذرد. با محقق شدن لغو تحریمهای بیشمار علیه ایران، با احتمال بالایی بخش قابل توجهی از ارزش از دست رفتهی ریال بازخواهد گشت و اوضاع اقتصادی ایران بهبود پیدا میکند. از طرف دیگر اگر توافق و رفع تحریمها صورت نگیرد، ریال ریزش بیشتری خواهد داشت و قیمت دلار بهطرز بیسابقهای بالا خواهد رفت و در پی این اتفاق، تورم رسمی و نرخ بیکاری نیز با افزایشهای بیسابقه روبهرو خواهد بود.
ارز دیجیتال تتر، یک سرمایهگذاری امن
از آنجایی که سرمایهگذاری دلاری، با توجه به اتفاقات روز دنیا یک سرمایهگذاری امن است، هر فردی میتواند بخشی از سرمایه خود را تبدیل به دلار کند. تتر USDT، یک ارز دیجیتال در دستهی استیبل کوینها است. استیبل کوین به ارزهای دیجیتالی گفته میشود که قیمت ثابتی دارند و قیمت تتر مساوی با قیمت دلار آمریکا است.
با خرید تتر بهجای دلار فیزیکی و نگهداری آن در کیفپولهای دیجیتالی مخصوص، میتوانید امنیت سرمایه خود را نیز بهصورت کامل تضمین کنید.