یکی از روش‌های کاهش ریسک در بازار ارز دیجیتال، روش خرید پله‌ای، استراتژی پلکانی یا همان مارتینگل (Martingale) است. به‌طور دقیق‌تر مارتینگل معروف‌ترین روش از انواع استراتژی‌های خرید پله‌ای است. جالب است بدانید این روش در ابتدا اصلاً برای استفاده در بازارهای مالی؛ مانند بازار رمزارز ابداع نشده؛ اما معامله‌گرها که همیشه به دنبال روش‌هایی برای بهبود نرخ پیروزی یا Winrate معاملات خود هستند و انواع روش‌های کاهش ریسک را برای بهتر شدن نرخ برنده شدن در معاملات بررسی و آزمایش می‌کنند، این روش را به دنیای بازارهای مالی آورده‌اند. استراتژی مارتینگل از حدود 300 سال قبل به وجود آمده و یادگیری آن بسیار آسان است. این مفهوم به بیان ساده در ده کلمه توصیف می‌شود: اگر شکست خوردید، اندازه معامله خود را دوبرابر کنید. درصورتی‌که در هر یک از این پله‌ها، معامله خود را با سود ببندید، برایند کل معاملات شما مثبت یا سودده خواهد شد. در ادامه برای معرفی کامل‌تر این روش همراه شما هستیم.
تاریخچه استراتژی خرید پلکانی
روش خرید پله‌ای یا Martingale برای اولین‌بار در قرن هجدهم از سوی برخی از دانش‌آموزان ریاضی کشور فرانسه ابداع شد. این روش کم‌کم در بین مشتریان کازینوها مورداستفاده قرار گرفت و به‌مرور در بین مشتریان محبوب شد. در همان زمان کازینو آقای جان اچ مارتیندل (John H. Martindale) در شهر لندن آتش گرفت و او برای ادامه حیات کسب‌وکار خود در طبقات کازینو خود پرسه می‌زد و مشتریان را به دوبرابر کردن شرط خود بعد از هر باخت تشویق می‌کرد. هرچند آقای مارتیندل با معرفی بیش از حد این راز نهایتاً ورشکسته و مجبور به بستن کازینو شد؛ اما زمینه استفاده و تقویت این روش به‌عنوان یک استراتژی کاربردی را فراهم کرد.
در قرن هجدهم میلادی ریاضی‌دان فرانسوی، پائول پیر لوی (Paul Pierre Levy) برای اولین‌بار استراتژی مارتینگل را تدوین و تشریح کرد. او ثابت کرد که اگر بعد از هربار شکست، حجم بزرگ‌تری را به امید برنده‌شدن وارد معامله کنیم، بالاخره یک‌مرتبه پیروز شده و تمام ضررهای قبل را جبران می‌کنیم.
انواع استراتژی‌های خرید پله‌ای
خرید پله‌ای ارز دیجیتال از طریق سه روش کم‌کردن میانگین، استراتژی DCA و استراتژی مارتینگل انجام می‌شود. در این بخش به معرفی این سه روش خواهیم پرداخت:
- استراتژی کم‌کردن میانگین
کم‌کردن میانگین یکی از ساده‌ترین روش‌های خرید پله‌ای ارز دیجیتال است. برای درک صحیح این استراتژی بیایید با یک مثال آن را معرفی کنیم. فرض می‌کنیم شما با ۱۰۰۰ دلار سرمایه اولیه می‌خواهید بیت کوین بخرید. قیمت فعلی بیت کوین 40 هزار دلار است. شما بنابر تحلیل خود قیمت بیت کوین را صعودی پیش‌بینی می‌کنید.
در این صورت می‌توانید با 200 دلار پله اول خرید خود را انجام دهید. اگر قیمت بیت کوین برخلاف تحلیل شما کاهش یافت و مثلاً به قیمت 38 هزار دلار رسید، می‌توانید در ناحیه موردنظر بعدی مثلاً همان قیمت 38 هزار دلار مجدد 200 دلار دیگر بیت کوین بخرید. به‌این‌ترتیب شما در کل 400 دلار بیت کوین خریده‌اید؛ ولی میانگین خرید شما 39 هزار دلار خواهد بود. حال در صورت رشد مجدد قیمت بیت کوین به محدوده 40 هزاردلاری، برآیند دو معامله شما با +100 دلار، در سود خواهد بود. تصور کنید اگر در همان ابتدا با همه دارایی اولیه خودتان بیت کوین 40 هزاردلاری خریده بودید، با ریزش قیمت و افزایش مجدد آن، در بهترین حالت در وضعیت سربه‌سر قرار گرفته و سودی عایدتان نمی‌شد.
- استراتژی کاهش هزینه دلار (DCA)
استراتژی کاهش هزینه دلار یا Dollar Cost Average که معمولاً به‌صورت کوتاه‌شده و با سه حرف DCA نمایش داده می‌شود، یکی دیگر از روش‌های خریدوفروش پله‌ای در بازارهای مالی است.
استفاده از استراتژی DCA نیز میانگین خرید شما را پایین می‌آورد و از این نظر با استراتژی «کم‌کردن میانگین» شباهت دارد. بیایید DCA را با میانگین کم‌کردن مقایسه کنیم. در این استراتژی شما در فواصل زمانی مشخص و در مقادیر کم، رمزارز می‌خرید. یعنی حتی اگر بازار صعودی بود و قیمت فعلی ارز دیجیتال شما نسبت به قیمت خرید قبلی بیشتر شده بود، باز هم خرید خود را ادامه می‌دهید. در حقیقت در استراتژی میانگین کم‌کردن شما با درنظرگرفتن «قیمت دارایی» پله‌ای خرید می‌کنید؛ ولی در استراتژی DCA خرید پله‌ای شما براساس «بازه‌های زمانی مشخص شده از قبل» انجام می‌شود.
مثلاً شما 100 دلار سرمایه دارید و می‌خواهید از استراتژی DCA استفاده کنید. در این صورت اگر بازه زمانی استراتژی خود را ماهانه انتخاب کنید، باید در ابتدای هر ماه بخشی از سرمایه خود را، صرف‌نظر از قیمت لحظه‌ای آن رمزارز، به خرید اختصاص دهید. در این حالت احتمال این‌که در طولانی‌مدت قیمت ارز دیجیتال مدنظرتان، از میانگین خرید شما بیشتر باشد بسیار بالاتر خواهد رفت.
استراتژی خرید پلکانی (مارتینگل) چیست؟
سیستم خرید پله‌ای Martingale روشی برای ورود به معامله و سرمایه‌گذاری است که در آن «ارزش دلاری سرمایه‌گذاری» یا «اندازه موقعیت باز شده» به طور مداوم بعد از هر بار زیان، افزایش می‌یابد. در استراتژی مارتینگل اگر اندازه پوزیشنی که در ضرر است را دوبرابر کنید، با به تارگت رسیدن آخرین پوزیشن تمام آنچه که از دست داده‌اید را همراه با مقداری سود به دست می‌آورید. این تکنیک در تضاد با سیستم ضد مارتینگل (Anti-Martingale) است. در سیستم ضد مارتینگل در هر بار ضرر سایز پوزیشن شما نصف و در هر بار سود، اندازه پوزیشن دوبرابر می‌شود.
استراتژی مارتینگل بر نظریه «بازگشت قیمت به میانگین» مبتنی است. بر اساس این اصل، قیمت پس از مدتی دوباره به سمت میانگین خود باز می‌گردد و ازآنجایی‌که بازار احتمالاً در نقطه‌ای روندی معکوس به خود می‌گیرد، معامله‌گر باید با هر بار کاهش قیمت، اندازه سایز پوزیشن خود را افزایش دهد.
مزایای استراتژی خرید پلکانی در بازار ارزهای دیجیتال
- انعطاف و سادگی: بیشتر استراتژی‌های معاملاتی ارز دیجیتال محدود به امکاناتی است که صرافی رمز ارز یا کارگزاری شما در اختیارتان می‌گذارد. مثلاً محدودیت در اهرم‌ها یا همان ضرایب می‌تواند مانعی برای انجام کامل استراتژی شما باشد اما خرید پلکانی یا مارتینگل کاملاً در اختیار شماست و تنها به تصمیمات شما در زمان معامله بستگی دارد. علاوه بر این، ماهیت ساده سیستم مارت زدن یا همان مارتینگل‌گیری، موجب آزادی عمل شما برای پیاده‌سازی تحلیل‌هایتان می‌شود. تنها به ابزارهای ابتدایی مانند حد ضرر و حد سود نیاز دارید. البته درنظر داشته باشید آشنایی شما به تحلیل تکنیکال و فاندامنتال، نقاط ورود بهتری به شما می‌دهد.
- بازگشت سریع به بازار: با هر دوبرابر کردن سایز معاملات بعد از هر ریزش، امکان جبران سریع یک سری از ضررها فراهم می‌شود. یعنی از هرجایی که بازار روند معکوس به خود بگیرد، با رسیدن به تارگت‌های مدنظر شما سود می‌کنید.
- سودآوری در بازار رنج: همان‌طور که گفتیم، استراتژی خرید ارز دیجیتال پلکانی یا مارتینگل بر نظریه «بازگشت به قیمت به میانگین» مبتنی است. در نتیجه در بازارهایی که ویژگی آن برگشت قیمت به میانگین قیمت در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت تا میان‌مدت است، استفاده از سیستم منجر به نتایج سودآوری خواهد شد.
- حذف تأثیر احساسات: ازآنجایی‌که استراتژی خرید پلکانی بر پایه یک تئوری ریاضی بنا شده، به‌خوبی احساسات را از معاملات حذف می‌کند. درواقع این روش بر مبنای دنباله‌دار بودن و ارائه فرصت بی‌نهایت بنا شده است. پس در زمان ریزش قیمت به شما راه‌حل داده و با خلق فرصت جدید برای برگشت به بازار، موجب جلوگیری از ترس و درنتیجه اشتباه شما می‌شود. درنهایت شما فرصت دارید تا در شرایط سربه‌سر و یا سود اندک معامله را ترک کنید.
- جبران ضرر: استراتژی خرید پلکانی تا زمانی که سرمایه کافی برای دوبرابر کردن حجم معامله داشته باشید، شانس جبران ضرر و حتی سود با وجود افت قیمت را به شما می‌دهد. این استراتژی در روندهای نوسانی، دیریازود، نتایج مثبت خود را نشان خواهد داد. بسیاری، ارز دیجیتال را به دلیل نوسانات آن حتی در روندهای بلندمدت، بهترین بازار مالی برای اجرای استراتژی مارتینگل می‌دانند.
معایب استراتژی خرید پله‌ای در بازار ارزهای دیجیتال
- خطر ضرر تصاعدی : باتوجه‌به لزوم دوبرابر کردن حجم خرید در روندهای نزولی، اگر روند نزولی همچنان ادامه یابد، ریسک ضرر تصاعدی شما وجود دارد. درنهایت اگر روند بازار به سمت دلخواه شما برنگردد، خطر ضررهای بزرگ و ازدست‌رفتن کل سرمایه شما بیشتر می‌شود
- سود اندک یا متوسط: نسبت ریسک به پاداش یا همان R به R شما (Risk/Reward) در استراتژی خرید پلکانی بالاست. درواقع هرچه‌قدر ضرر اولیه شما بیشتر باشد، به روندهای بزرگ‌تر و سریع‌تر صعودی برای جبران آن نیاز دارید. در نهایت معمولاً پس از چند بار دوبرابر کردن حجم در معامله جدید، یا تنها ضرر خود را پوشش داده‌اید یا سود اندکی کسب کرده‌اید.
- نیاز به سرمایه پشتیبان بالا: اگر قیمت به پایین‌رفتن خود برای مدت طولانی ادامه دهد و سرمایه کافی برای باز کردن پوزیشن دوبرابری جدید نداشته باشید، نمی‌توانید به ادامه مارتینگل‌گیری ادامه دهید. در نتیجه حتی اگر قیمت از محدوده‌ای شروع به بازگشت کند، شما به‌دلیل نگرفتن پوزیشن در آن محدوده وارد سود نمی‌شوید و یا دوره خارج‌شدن از زیان شما طولانی می‌شود.
- محدودیت حجم معامله در صرافی: اگر صرافی یا کارگزاری شما محدودیتی برای حجم معامله شما در نظر گرفته باشد، عملاً ادامه سیستم خرید پله‌ای برای شما امکان‌پذیر نیست.
- پرداخت کارمزد بیشتر: باز کردن هر معامله جدید بزرگ‌تر مساوی با پرداخت کارمزد بیشتر است و باعث می‌شود درنهایت پولی که خرج می‌کنید بیشتر شود.
- طولانی‌شدن رشته معاملات: ازآنجایی‌که مارتینگل‌گیری یا خرید پله‌ای گاهی ممکن است در یک بازه زمانی طولانی‌مدت انجام شود، ریسک شما در مقابل از دسترس خارج‌شدن پلتفرم معامله ارز دیجیتال یا نابودی رمزارزی که روی آن در حال معامله هستید، افزایش می‌یابد.
- تکرار نشدن تاریخچه بازار: روش خرید پله‌ای برای موفقیت به بازگشت قیمت به میانگین دوره‌ای بستگی دارد. درست است که ارزهای دیجیتال اغلب به میانگین خود باز می‌گردند؛ اما دوره زمانی این بازگشت همیشه قابل‌اعتماد نیست. عوامل بالادستی همچون تغییر در وضعیت اقتصاد کلان، تغییر شرایط رمزارزهای بزرگ بازار مانند بیت‌کوین و اتریوم می‌تواند بر جو کلی حاکم بر بازار رمزارز و چارت معاملاتی رمزارز شما تأثیر بگذارد.
علت اصلی شکست در استراتژی خرید پله‌ای
استفاده موفقیت‌آمیز از استراتژی خرید پله‌ای، خرید پلکانی، مارتینگل‌گیری یا همان مارت زدن به داشتن بودجه کافی برای ادامه سرمایه‌گذاری تا زمان برگشت بازار به میانگین قیمت دوره‌ای بستگی دارد. اگر سرمایه کافی دارید، می‌توانید به طور نامحدود به سرمایه‌گذاری ادامه دهید تا سرمایه‌گذاری شما به نتیجه برسد. با این حال اگر قبل از این اتفاق، پولتان تمام شود یا دارایی‌ای موردنظر شما نتواند با صعود خود بخشی از زیان‌های شما را جبران کند، فرصتی برای بازیابی پول‌های از دست رفته نخواهید داشت. پس این استراتژی برای موفقیت شدیدا به داشتن منابع مالی نامحدود و سرمایه‌گذاری بر روی دارایی‌های کم ریسک‌تر وابسته است و درصورت نداشتن این امکانات، شرایط برای شکست شما مهیاتر می‌شود.
موفقیت در استراتژی خرید پله‌ای
برای موفقیت در استراتژی خرید پله‌ای باید نکاتی را رعایت کنید. انجام‌دادن این موارد به موفقیت شما در مارتینگل‌گیری کمک شایانی می‌کند:
- در باز کردن پوزیشن‌های معاملاتی خود تمامی جوانب را رعایت کنید. معامله بر اساس تحلیل تکنیکال، فاندامنتال و سنتیمنتال به یافتن نقاط ورود بهتر شما کمک می‌کند.
- اولین پوزیشن معاملاتی خود را با نسبت پایین به کل سرمایه باز کنید و حداقل پنج برابر حجم خرید اولیه، برای پوشش ضرر احتمالی در حساب خود نگه دارید. از محاسبه کارمزدها غافل نشوید.
- ازآنجایی‌که ممکن است این روش سود کمی برای شما داشته باشد پس محاسبه دقیق کارمزد تراکنش‌ها و اسپردها (تفاوت قیمت خریدوفروش یک دارایی در صرافی) اهمیت زیادی دارد.
- مارتینگل‌گیری به‌معنای نداشتن حد ضرر نیست. در واقع شما نباید با اطمینان به داشتن سرمایه و باز کردن پوزیشن دوبرابری جدید، نقاط خروج از معامله را فراموش کنید. در هر بار خرید، حد ضرر یا Stop Loss تعیین کنید. به‌عبارتی داشتن نقطه خروج مناسب در این استراتژی حتی از یافتن نقطه ورود مناسب مهم‌تر است. این مورد در شرایط برگشت بازار و وارد سود شدن هم صادق است. در روندهای صعودی، حد سود منطقی تعیین کنید.
- در نظر داشته باشید همیشه احتمال اتمام روند وجود دارد و ممکن است باعث ازبین‌رفتن سودهای اندک به‌دست‌آمده شود. هرچه احتمال کاهش شدید ارزش دارایی شما در کوتاه‌مدت کمتر باشد، ریسک این روش پایین‌تر است. مارتینگل‌گیری یا خرید پله‌ای بر روی دارایی‌های مطمئن‌تر ریسک کمتری دارد.
استفاده از روش پله‌ای در معاملات ارزی
برای شناخت بهتر شما می‌خواهیم یک‌بار دیگر این روش را با مثالی ساده توضیح دهیم. فرض کنید با مبلغ ۱۰۰ دلار وارد معامله شده‌اید، اگر در اولین پوزیشن خود به حد ضرر رسیدید می‌توانید اندازه معامله دوم خود را به ۲۰۰ دلار افزایش دهید. در صورت ضرر مجدد، معامله سوم با ۴۰۰ تومان باز می‌شود. شما این روند را ادامه می‌دهید تا بازار روند معکوس مطلوب شما را در پیش گیرید. در این حالت شرایط زیر قابل‌پیش‌بینی است:
اگر معامله اول را برنده شوید، ۱۰۰ دلار به‌دست می‌آورید. اگر معامله اول را از دست دادید و معامله دوم را برنده شدید، با سود خالص ۱۰۰ دلاری (۲۰۰ دلار برنده و ۱۰۰ دلار بازنده از معامله اول) پوزیشن شما بسته می‌شود. اگر دو معامله اول را از دست دهید در واقع 300 دلار از دست داده‌اید و حالا اگر معامله سوم شما به تارگت برسد، سود خالص شما ۱۰۰ دلار خواهید بود. اگر سه معامله اول را ببازید در واقع ۷۰۰ تومان ضرر کرده‌اید و با برنده‌شدن در معامله چهارم، در نهایت ۱۰۰ دلار سود خالص نصیبتان خواهد شد.
