یک شرکت بزرگ مثل اپل را در نظر بگیرید؛ در چنین شرکت‌هایی تصمیم‌های کلان را سهام‌داران و اعضای هیئت مدیره آن می‌گیرند. در بین اعضای هیئت مدیره هم معمولا آن کسی که بیشترین سهام را دارد، حرف آخر را می‌زند. حالا بیایید بازار کریپتو را مثل یک شرکت سهامی بزرگ درنظر بگیریم، در این شرکت بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال سهم بزرگی را از مارکت دارد و در عمل قدرت این را دارد که مسیر بازار را عوض کند. پس بین سهم بازار بیت کوین و سهم بازار بقیه کوین‌ها رابطه خاصی وجود دارد؛ در ادامه قرار است این رابطه را باهم بررسی کنیم.
در این مطلب می‌خوانید:
دامیننس چیست؟
دامینِنس یا dominance با کلمه control مترادف است و جالب است بدانید که علاوه‌بر دنیای ارز دیجیتال و اقتصاد، در علم ژنتیک، نورولوژی و روانشناسی هم کاربرد دارد. دامیننس در زبان فارسی به معنای تسلط چیزی یا کسی بر دیگری است. پس با توجه به این تعریف، دامیننس یک ارز دیجیتال، میزان تسلط آن را بر کل بازار کریپتوکارنسی نشان می‌دهد.
حالا با توجه به اینکه بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال، مادر تمام رمزارزها به حساب می‌آید؛ پس قطعا سهم بزرگی از مارکت را در مشتش دارد و ما باید به‌طور جداگانه درباره آن صحبت کنیم.
دامیننس بیت کوین چیست؟
دامیننس بیت کوین به زبان ساده، همان سهم بازار بیت کوین است (Market Cap) که نسبت به مجموع سهم بازار تمام کوین‌ها محاسبه می‌شود. مثلا وقتی می‌گوییم دامیننس بیت کوین 55% است یعنی بیت کوین با قدرت 55 درصدی، بازار را در دست دارد و به همین مقدار هم قیمت آلت کوین‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
باید توجه داشته باشید که دامیننس بیت کوین عدد ثابتی نیست و مرتب تغییر می‌کند؛ دلیلش هم برمی‌گردد به سه موردی که در پایین اشاره می‌کنیم:
- وقتی تعداد آلتکوینها، استیبل‌کوین‌ها و توکن‌های NFT یا (Non-Fungible Token) در بازار بیشتر شود، سهم بازار بیت کوین به‌ناچار کاهش پیدا می‌کند.
- در بازارهای گاوی یا صعودی تریدرها ترجیح می‌دهند پول‌شان را روی بیت کوین سرمایه‌گذاری نکنند و به‌سمت توکن‌هایی بروند که احتمال دارد به‌صورت آسانسوری صعود کنند.
- درمجموع تریدرها بیت کوین را به‌عنوان امن‌ترین و کم‌ریسک‌ترین کریپتوکارنسی می‌شناسند، آن‌هم به‌خاطر طول عمری که تا الان داشته است، اما درحال‌حاضر استیبل‌کوین‌ها حتی از بیت کوین هم ایمن‌ترند و گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری در بازار خرسی یا نزولی به حساب می‌آیند. پس هرچقدر مردم در طول بازار خرسی استیبل‌کوین بیشتری بخرند، دامیننس بیت کوین کمتر می‌شود.
اما دامیننس بیت کوین چطور محاسبه می‌شود؟
فرمول محاسبه دامینیس بیت کوین به‌صورت زیر است:
برای اینکه بهتر با نحوه محاسبه دامیننس بیت کوین آشنا شوید، بیایید نگاهی به صفحه این رمزارز در سایت COIN 360 بیندازیم. (توجه داشته باشید که اطلاعات زیر در تاریخ 13 خرداد 1402 ثبت شده است، برای گرفتن اطلاعات قیمت لحظه ای بیت کوین، می‌توانید وارد وب‌سایت coin360 شوید.)
خب، حالا به تصویر بالا نگاه کنید، کادر شماره یک که علامت زدیم قیمت لحظه‌ای بیت کوین را نشان می‌دهد و کادر شماره 2 تعداد بیت‌کوین‌های استخراج‌شده در این لحظه را به ما می‌گوید (Circulating Supply) که در فرمول بالا همان تعداد رمزارزهای در گردش است.
بر اساس فرمول بالا، مارکت کپ بیت کوین به این شکل محاسبه می‌شود:
2719971 × 19391556 = 527444795020
همانطور که می‌بینید این عدد با کادر شماره 3 برابر است. کادر شماره 3 درواقع همان سهم بازار بیت کوین است. ازطرفی ارزش کل بازار کریپتوکارنسی در تاریخ امروز (سوم خرداد 1402) 1.19 تریلیون دلار است، بنابراین دامینس بیت کوین می‌شود:
527444795020 ÷ 1190000000000 = 0.44323092001848739
یا به عبارتی حدود 44 درصد از سهم کل بازار. حالا سوال اینجاست که این 44 درصد چه چیزی را به ما می‌گوید و اینکه چرا عدد دامیننس بیت کوین اینقدر برای ما مهم است؟
چرا دامیننس بیت کوین اینقدر مهم است؟
ازآنجایی که دامیننس بیت کوین یکی از فاکتورهای مهمی محسوب می‌شود که روی اندیکاتور ترس و طمع تاثیر دارد، پس می‌توانیم به‌عنوان یک متر و معیار در تحلیل بازار رمزارزها از آن استفاده کنیم. اگر تابه‌حال درباره اندیکاتور ترس و طمع چیزی نشنیدید، به‌طور خلاصه می‌گوییم که هرچه ترس بیشتری بر بازار حکم‌فرما باشد، ارزش آن بازار پایین‌تر می‌آید و برعکس هرچه طمع بیشتری برای خرید وجود داشته باشد، مارکت کپِ کلی بیشتر است.
زمانی که دامیننس بیت کوین بالا باشد، بازار بی‌ثبات است و سیگنالی که از آن می‌گیریم ترسِ تریدرها برای سرمایه‌گذاری است. اگر دامیننس بیت کوین پایین برود مسلما طمع بیشتری برای خرید در بازار وجود دارد. حالا درباره این موضوع مفصل‌تر در ادامه صحبت می‌کنیم، فقط اگر اطلاعات بیشتری در مورد اندیکاتور ترس و طمع می‌خواهید پیشنهاد می‌کنیم مطلب ترس و طمع چیست را بخوانید.
داستان دامیننس واقعی بیت کوین دیگر چیست؟
تا اینجا فهمیدیم که دامیننس بیت کوین چیست و نحوه محاسبه آن به چه صورت است. شاید بهتر باشد این را هم بدانیم که به‌غیراز دامیننس بیت کوین مفهوم دیگری هم وجود دارد به اسم «دامیننس واقعی بیت کوین».
حالا دامیننس بیت کوین با دامیننس واقعی بیت کوین چه فرقی دارد؟
برای محاسبه دامیننس واقعی بیتکوین شما باید سهم بازار بیت کوین را بر مجموع سهم بازار بیت کوین و سهم بازار کوین‌هایی تقسیم کنید که از الگوریتم اثبات کار بیت کوین استفاده می‌کنند. مثلا دوج کوین، لایت‌کوین، بیتکوین کش و … .
ناگفته نماند که الگوریتم اثبات کار یا POW یک الگوریتم اجماعِ رایج در بلاک‌چین است که برای تایید تراکنش‌ها، تولید بلاک و حفظ امنیت شبکه کاربرد دارد. اگر می‌خواهید بیشتر درباره این الگوریتم بدانید حتما مقاله اثبات کار چیست را در بلاگ اکسکوینو مطالعه کنید.
خب برویم سراغ صحبت خودمان، سوال این بود که دامیننس واقعی چه فرقی با دامیننس استاندارد دارد؟
بعضی از تریدرها (نه همه آن‌ها) معتقدند که دامیننس واقعی درصد دقیق‌تری را برای محاسبه و پیش‌بینی وضعیت بازار به ما می‌دهد. منطق پشت این حرف هم این است که کوین‌هایی مثل استیبل کوین را که ارزش ثابتی دارند نمی‌توانیم به‌عنوان رقیب بیت کوین در نظر بگیریم.
این دسته از تریدرها معتقدند که حتی اتریوم هم باید از فرمول حذف شود، چراکه درواقع بیشتر utility token یا توکن کاربردی است تا اینکه رمزارز باشد. به‌علاوه این عزیزان ارزهای متمرکز را هم از فرمول حذف کرده‌اند، به این دلیل که از دیدگاه ساتوشی (تمرکززدایی پول) دور شده‌اند.
حالا اینکه شما برای تحلیل‌هایتان از دامیننس استاندارد بیت کوین استفاده کنید یا دامیننس واقعی، کاملا به خودتان بستگی دارد. خوشحال می‌شویم اگر نظر خاصی در این مورد دارید در کامنت‌ها با ما درمیان بگذارید.
تا اینجا مفاهیم اولیه و چیزهایی که لازم بود را یاد گرفتیم، حالا برویم سراغ اینکه چطور چارت دامیننس بیت کوین را بخوانیم.
آموزش خواندن دامیننس بیت کوین از روی نمودار
نمودار دامیننس بیت کوین از سال 2021 که آلتکوینها بازار را تصرف کردند، بیشتر موردتوجه تحلیل‌گران و تریدرها قرار گرفت و بعد از آن تاریخ است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها برای بررسی مارکت کریپتو استفاده می‌شود.
خب برای شروع نمودار BTC.D در سایت تریدینگ ویو را باز کنید. این نمودار همان نمودار دامیننس بیت کوین است.
شما هم کادری را که در پایین علامت زدیم کلیک کنید تا نمودار روی All Time تنظیم شود.
همانطور که می‌بینید تا قبل از سال 2017 دامیننس بیت کوین در رنج 90% بالا و پایین می‌شد، اما از سال 2017 به بعد که عرضه اولیه‌ها شروع شد و اتریوم به بازار آمد، افت شدیدی را در نمودار می‌بینیم. افت بعدی مربوط می‌شود به سال 2021 یعنی سالی که بیت کوین به‌عنوان آلاینده‌ترین ارز دیجیتال معرفی شد. به‌دنبال این خبر تسلا اعلام کرد به‌خاطر انرژی بالایی که برای استخراج بیت کوین لازم است و آسیب‌هایی که این رمزارز به محیط زیست می‌زند، دیگر بیت کوین را قبول نمی‌کند. همین گفته ایلان ماسک باعث شد تا آلتکوینها بر بازار غلبه کنند و دامیننس بیت کوین تا 42 درصد سقوط کند.
همانطور که دیدید به همین شکل شما می‌توانید روند تغییر دامیننس بیت کوین در 5سال گذشته، در یک‌سال گذشته، در شش‌ماه گذشته و حتی در طول روز را ببینید و لحظه‌به‌لحظه بخوانید. فقط کافیست بازه زمانی موردنظرتان را از نوار پایین انتخاب کنید و برای بررسی دقیق‌تر زوم کنید.
حالا سوال اینجاست که چطور می‌توانیم با این اعداد کار کنیم و بازار را پیش‌بینی کنیم؟
دامیننس بیت کوین چه کاربردی برای تریدرها دارد؟
شما می‌توانید در دو مورد از نمودار دامیننس بیت کوین در تحلیل‌هایتان استفاده کنید:
1. تخمین فصل آلتکوینها یا آلت‌سیزن
در بعضی از دوره‌ها آلتکوینها محبوبیت بالاتری نسبت به بیت کوین دارند، این موضوع باعث می‌شود تا ارزش بازارشان در مجموع از بیت کوین بیشتر شود. به این دوره‌ها، به‌اصطلاح آلت‌سیزن می‌گویند.
در فصل آلت‌کوین یا آلت‌سیزن، تریدرها ترجیح می‌دهند تا بیشتر روی آلتکوینها سرمایه‌گذاری کنند تا بیت کوین. پس اگر شما تریدری هستید که هم روی آلتکوینها سرمایه‌گذاری می‌کنید هم بیتکوین، باید حواستان به کاهش دامیننس بیت کوین باشد تا با پیش‌بینی فصل آلتکوینها پول خوبی به جیب بزنید.
2. تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری روی بیت کوین
اگر هم‌زمان حواستان هم به دامیننس و هم قیمت بیت کوین باشد، می‌توانید روند صعودی یا نزولی بودن بیت کوین را در روزهای آینده پیش‌بینی کنید.
برای این کار سه سناریوی فرضی را در نظر بگیرید (البته توجه داشته باشید که هیچ‌چیز در بازار کریپتو قطعی نیست و ما فقط برای دقیق‌تر شدن پیش‌بینی‌هایمان از این سناریوها استفاده می‌کنیم):
- زمانی که دایمیننس و قیمت بیت کوین هردو مثبت باشد، ممکن است در روزهای آینده روند صعودی بیت کوین را شاهد باشیم
- زمانی که قیمت بیت کوین صعودی اما دامیننس آن نزولی است، احتمالاً فصل آلتکوینها از راه می‌رسد
- وقتی قیمت بیت کوین نزولی اما دامیننس آن مثبت است، آلتکوینها باید منتظر بازار نزولی باشند
- و در آخر زمانی که هم دامیننس و هم قیمت بیت کوین منفی باشد، بازار کریپتو به‌طور کلی خرسی یا نزولی می‌شود
این را هم توجه داشته باشید که ممکن است حتی در بازارهای خرسی، قیمت آلتکوینها افزایش داشته باشد؛ پس در مجموع بدانید که هیچ‌چیز در مارکت بی‌ثبات کریپتو قطعیت ندارد و شما باید برای پیش‌بینی، شاخص‌های دیگری را هم در نظر بگیرید.
بازهم می‌گوییم شاخص دامیننس بیت کوین به تنهایی کافی نیست!
قبل از اینکه این مطلب را ببندید و پول‌هایتان را بر اساس شاخص دامیننس بیت کوین سرمایه‌گذاری کنید، بازهم می‌گوییم که این شاخص به تنهایی قابل اعتماد نیست و حتی نقدهای تندی هم به آن وارد شده است. مثلا اینکه در فرمول دامیننس بیت کوین، فقط ارزهای در حال گردش محاسبه می‌شوند. حالا این موضوع چه مشکلی را ایجاد می‌کند؟ همانطور که احتمالا می‌دانید، رقم نسبتا بزرگی از کوین‌ها خارج از دسترس هستند (حالا به‌دلیل فراموش شدن رمز کیف پول یا دلایل دیگر) و حساب نشدن‌شان در فرمول دامیننس بیت کوین باعث می‌شود که عدد تخمین‌زده‌شده از واقعیت ماجرا دور باشد.
ازطرفی بازار کریپتو کارنسی مثل کلاف پیچ‌درپیچی است که سروته‌اش معلوم نیست و شما نمی‌توانید تنها با یک شاخص برای سرمایه‌گذاری، تصمیم قطعی بگیرید. نمودار دامیننس بیت کوین صرفا می‌تواند جهت بازار را به شما نشان بدهد که سرمایه‌تان را بیشتر به‌سمت آلتکوینها ببرید یا بیت کوین. این را هم در نظر داشته باشید که افزایش دامیننس بیت کوین فقط می‌تواند نشان‌دهنده احساسات لحظه‌ای بازار باشد و تضمینی برای سرازیر شدن پول به‌سمت بیت کوین نیست.
دلیل آخر اینکه با ورود آلت‌کوین‌های بیشتر به بازار، شاخص بیت کوین به‌مرور قابلیتش را از دست می‌دهد و برای پیش‌بینی بازارِ گسترده‌تر آن‌طور که باید و شاید کارایی ندارد. پس برای اینکه پیش‌بینی‌هایتان به واقعیت نزدیک‌تر باشد و روی سرمایه‌تان ریسک آنچنانی نکنید، حتما سایر اندیکاتورها را هم در نظر بگیرید.
به‌عنوان حرف پایانی اگر سوالی در مورد این مطلب گوشه ذهنتان باقی مانده در کامنت‌ها بپرسید تا در حد دانش‌مان راهنمایی‌تان کنیم.
