ضرب‌المثل معروف گذر پوست به دباغ‌خانه می‌افتد به‌خوبی در مورد شرکت‌های بیمه صدق می‌کند. چه بخواهیم چه نخواهیم بالاخره گذر همهٔ ما روزی به شرکت‌های بیمه‌ای و استفاده از انواع بیمه‌نامه‌ها خواهد افتاد. اما احتمالاً موضوع بیمه‌های غیرمتمرکز بلاک‌چینی برای شما هم تازه باشد.
صنعت بیمه در جهان امروز یکی از ارکان اصلی ثبات اقتصادی و امنیت فردی جوامع محسوب می‌شود. هرچند شرکت‌های بیمه‌ای با چالش‌هایی نظیر کندی روند امور اداری و نیاز به واسطه‌گری اشخاص ثالث دست‌به‌گریبان هستند؛ ازآنجایی‌که نسبت به پذیرش تکنولوژی‌های جدید مانند بلاک‌چین مقاومت نکرده‌اند، کاملاً متحول شده‌اند. بله! پای فناوری بلاک‌چین هم به دنیای بیمه باز شده است.
چرا بلاک‌چین به صنعت بیمه وارد شد؟
پاسخ به این سؤال با درنظرگرفتن ویژگی‌های بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند، امور مالی غیرمتمرکز و رمزارزها روشن می‌شود. بلاک‌چین ذخیره دائم تمام تراکنش‌ها در یک دفترکل توزیع‌شده را تضمین می‌کند، حفظ داده‌ها درست همان چیزی است که در بیمه‌نامه‌ها اهمیت دارد. یعنی هم شرکت بیمه‌گر و هم بیمه‌گزار (فرد یا سازمان بیمه شده) بتوانند به تمام سوابق، به‌صورت امن و همیشگی دسترسی داشته باشند.
از طرف دیگر توسعه روزافزون قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز از سال ۲۰۱۸، راه استفاده از ظرفیت‌های دنیای امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) را برای ما هموار کرد. دنیای امور مالی غیرمتمرکز جدا از مزایایی نظیر شفافیت، دردسترس‌بودن و ارزان‌تر تمام‌شدن خدماتش، پر از فرصت‌هایی است که باوجود قراردادهای هوشمند برای مشتریان بیمه فراهم می‌شود. فرصت‌هایی از جنس خلاقیت و ارائه محصولات جدیدتر که امکان ارائه و فروش آن در دنیای غیرمنعطف بیمه‌نامه‌های سنتی، کمتر قابل اجراست. در نهایت مزایای رمزارزها که امکان جابه‌جایی سریع و ارزان «ارزش» یا همان پول را برای ما فراهم کرده‌اند، دلیل دیگری برای باز شدن پای بلاک‌چین به صنعت بیمه است.
حوزه جدید بیمه‌های غیرمتمرکز (Defi Insurance) زاییدهٔ همین پیشرفت‌ها است. پیشرفت‌هایی که به ثمر نشسته و همین‌الان که شما این یادداشت را می‌خوانید، افرادی خسارت تأخیر احتمالی پرواز خود را به‌صورت آنی و با بیمه‌نامه‌های غیرمتمرکز دریافت می‌کنند. پس ورود فناوری بلاک‌چین به دنیای شرکت‌های بیمه محافظه‌کار عجیب به نظر نمی‌رسد!
بیمه چیست؟
بیمه روشی برای مدیریت ریسک و خطرات است. ما با خدمات بیمه‌ای ریسک را از یک فرد به یک سازمان قدرتمند منتقل می‌کنیم که به‌احتمال منطق توانایی مقابله با آن خطر، ریسک یا مسئولیت را دارد. شرکت‌های بیمه در صورت ایجاد زیان مالی، جانی، اعتباری و قانونی به افراد، جبران خسارت را تضمین و نقش مهمی در کاهش ریسک خطرات بازی می‌کنند.
بیمه‌گزار به شخصی گفته می‌شود که با پرداخت وجه به شرکت‌های بیمه، خود را در برابر حوادث و آسیب‌های احتمالی بیمه می‌کند. بیمه‌گر شخصی است که در ازای پرداخت وجه از طرف بیمه‌گزار او را در برابر حوادث و آسیب‌های احتمالی بیمه می‌کند.
بنا بر قانون اساسی کشور، بیمه عقد و قراردادی است که در آن بیمه‌گر متعهد می‌شود تا در هنگام وقوع یا بروز حادثه و باتوجه‌به قوانین مندرج در قرارداد، خسارت وارد شده به بیمه‌گزار را جبران کند و یا وجه مشخصی را به شما بپردازد.
بیمه غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک‌چین چیست؟
به نوعی از بیمه‌نامه که شرایط آن در یک قرارداد هوشمند (Smart Contracts) نوشته شده باشد، بیمه غیرمتمرکز بلاک‌چینی می‌گویند. در واقع تمامی شرایط، ضوابط و داده‌های موردنیاز به‌جای ذخیره‌سازی در پایگاه‌های داده متمرکز سنتی، بین تأییدکننده‌های شبکه توزیع می‌شود. این قراردادها به‌صورت خودکار و بر اساس شرایط تعریف‌شده، تعهدات و پرداخت‌ها را مدیریت می‌کنند. این سازوکار، نیاز به بررسی‌های دستی و تصمیم‌گیری‌های انسانی را به حداقل می‌رساند و در نتیجه، هزینه‌های مربوط به اداره‌کردن و نظارت بر فرایندهای بیمه را کاهش می‌دهد. درواقع این امر باعث می‌شود هزینه خدماتی که دریافت می‌کنیم پایین‌تر و به‌صرفه‌تر باشد.
یکی از تفاوت‌های کلیدی بیمه غیرمتمرکز، افزایش شفافیت است. شاید بارها افرادی را مشاهده کرده باشید که به بخشی از سوابق بیمه‌ای خود اعتراض دارند یا عده‌ای ممکن است سوابق پزشکی خود را گم کرده باشند یا مثلاً شخصی در مورد عدم شفافیت بیمه‌نامه آتش‌سوزی منزل خود دچار مشکل شود. با استفاده از بلاک‌چین، تمام شرایط، تراکنش‌ها و تصمیمات به‌صورت عمومی و قابل رویت بر روی شبکه ثبت می‌شود. این امر موجب تقویت اعتماد بین طرفین قرارداد بیمه خواهد شد.
معرفی ۳ پروژه برتر از دسته بیمه‌های غیرمتمرکز
بیمه غیرمتمرکز بلاک‌چینی، پتانسیل تغییر چشم‌انداز بلندمدت صنعت بیمه را دارد. این چشم‌انداز با بهره‌گیری از فناوری‌های غیرمتمرکز و باهدف ارائه خدمات شفاف‌تر، سریع‌تر و اقتصادی‌تر، دیدنی‌تر از گذشته به نظر می‌رسد. البته این تحول هنوز در مراحل ابتدایی خود به سر می‌برد و قطعاً شاهد نوآوری‌ها و پیشرفت‌های بیشتری در آینده آن خواهیم بود. در اینجا با سه پروژه برتر از دسته بیمه‌های غیرمتمرکز آشنا می‌شویم:
1. inSure DeFi: اکوسیستم غیرمتمرکزی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن برای محافظت ارزهای دیجیتال خود در برابر مواردی مانند بسته‌شدن مبادلات یا کلاه‌برداری استفاده کنند.
2. Etherisc: این پروژه با ارائه بیمه خدمات پرواز غیرمتمرکز، به مسافران امکان می‌دهد تا در صورت تأخیر پرواز، بدون نیاز به ارائه درخواست‌های پیچیده، خسارت خود را دریافت کنند.
3. Nexus Mutual: این شرکت یک تعاونی بیمه است و به دلیل ریسک‌های مرتبط با قراردادهای هوشمند اتریوم، پوشش‌های بیمه‌ای متناسبی برای آن‌ها ارائه می‌کند. کاربران در این سیستم می‌توانند بیمه‌گر یا بیمه‌شونده باشند.
کاربردهای دیگر بلاک‌چین در صنعت بیمه
ظرفیت‌های گسترده‌تری علاوه بر استفاده از قراردادهای هوشمند در امور بیمه‌ای غیرمتمرکز دیده می‌شود. یکی از این ظرفیت‌ها، افزایش توانایی‌های تحلیلی است. با استفاده از داده‌های دقیق و به‌روز شده بر روی پایگاه‌داده بلاک‌چین، شرکت‌های بیمه می‌توانند به تحلیل‌های دقیق‌تری در مورد ریسک‌ها و الگوهای بیمه‌ای دست پیدا کنند. این امر موجب بهبود سیاست‌گذاری‌ها و طراحی محصولات بیمه‌ای متناسب‌تر با نیاز مشتری می‌شود.
تأثیر بلاک‌چین بر تجربه مشتریان
فناوری بلاک‌چین و ارز دیجیتال نه‌تنها بر فرایندهای داخلی شرکت‌های بیمه تأثیر می‌گذارد، بلکه موجب تحول تجربه مشتریان هم می‌شود. با به‌کارگیری این فناوری، مشتریان از فرایندهای سریع‌تر و شفاف‌تر بهره‌مند می‌شوند. برای مثال، در مواقع بروز حوادث یا خسارت‌های مرسوم تحت پوشش، بیمه‌شوندگان می‌توانند به‌سرعت و بدون دردسرهای اداری، خسارت خود را دریافت کنند. این کار از نظر فنی با ادغام پایگاه‌های داده موازی از طریق یک قرارداد هوشمند انجام می‌شود.
فرض کنید در یک تصادف خودروی شما آسیب می‌بیند، اوراکل‌ها داده‌های خارج از بلاک‌چین مانند اطلاعات وضعیت آب‌وهوا را به قرارداد هوشمند می‌فرستند، پایگاه داده دوربین‌های کنترل ترافیک هم سهم شما در خسارت را مشخص کرده و در نهایت خودروی شما که به تجهیزات تکنولوژی اینترنت اشیا (IOT) مجهز است به‌صورت خودکار برند اتومبیل، سرعت و سایر داده‌ها را به قرارداد هوشمند بیمه ارسال می‌کند. در نهایت شما هنوز پشت فرمان اتومبیل خود هستید و صحنه تصادف را ترک نکرده‌اید؛ اما امور بیمه‌ای شما در حال انجام است.
شاید رسیدن به این نقطه و عمومی شدن این مثال‌ها که البته در حال آزمون و اجرایی‌شدن هستند، چند سالی زمان ببرد، اما لازم است مزایای فناوری‌های جدید مانند بلاک‌چین را از همین امروز بشناسیم.
بیمه‌های غیرمتمرکز شخصی‌سازی‌شده‌تر و کاربرپسندتر هستند
یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های خدمات بیمه بلاک‌چینی، امکان ارائه بیمه‌های شخصی‌سازی‌شده است. با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده در بلاک‌چین، شرکت‌های بیمه می‌توانند پوشش‌های بیمه‌ای را متناسب با نیازهای ویژه هر فرد طراحی کنند. این رویکرد نه‌تنها برای مشتریان، بلکه برای شرکت‌های بیمه هم مفید است. چراکه امکان بررسی دقیق‌تر ریسک و ارائه خدمات بهتر را به آن‌ها می‌دهد.
ورود شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای به دنیای بیمه غیرمتمرکز
در چند سال اخیر، تکنولوژی بلاک‌چین موتور مولد تحول در صنعت بیمه بوده است. تقویت شفافیت در کل زنجیره ارزش، راهکار بلاک‌چین برای اعمال این تغییرات بوده و شرکت‌های مشتاق به ورود در صنعت بیمه غیرمتمرکز ادعا می‌کنند که نیازی به واسطه‌زدایی نیست و واسطه‌ها به‌جای بیرون رانده‌شدن از این صنعت، می‌توانند به پذیرندگان زودهنگام این تکنولوژی تبدیل شوند. در اینجا با فعالیت‌های چند شرکت برای نمونه آشنا می‌شویم:
- Bi3: کنسرسیوم اروپایی بی‌تری‌ای باهدف شکل‌دهی و توسعه بازار بیمه بر مبنای بلاک‌چین، نمونه مشخصی است که توانسته طی کمتر از دو سال، پروژه‌های متنوعی را اجرا و به تصمیمات مشترکی دراین‌خصوص دست یابد.
- ConsenSys Software Inc: این شرکت با ارائه ابزارهای مختلف بلاک‌چینی، به شرکت‌های بیمه کمک می‌کند تا فرایندهای خود را خودکار و امن‌تر کنند.
- Deloitte: دلویت به شرکت‌های بیمه کمک می‌کند تا با استفاده از فناوری بلاک‌چین، تاریخچه پرونده‌های سلامت بیماران را حفظ کنند. این امر باعث جلوگیری از تقلب بیمه‌شونده‌ها و همین‌طور پیگیری بهتر وضعیت سلامتی آن‌ها در صورت نیاز خواهد شد.
- Lemonade: این مؤسسه ترکیبی از هوش مصنوعی و بلاک‌چین را برای ارائه هرچه بهتر بیمه‌نامه‌های خانه، خودرو، حیوانات خانگی و غیره به کار می‌برد. در صورت ادعای خسارت، قراردادهای هوشمند بلافاصله مراحل تأیید ضرر و زیان را انجام می‌دهند تا بیمه‌شونده‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن خسارت خود را دریافت کنند.
- IBM: این سازمان از طریق یکی از محصولات خود با نام IBM Blockchain، به کمک خودکارسازی فرایندهای ارزیابی و ادعای خسارت، بخش‌های ناکارآمد سیستم سنتی را برای شرکت‌های بیمه‌ای درخواست‌کننده بهبود داده است.
- Nationwide: این شرکت هم با استفاده از فناوری بلاک‌چین، پلتفرمی برای تأیید سریع‌تر و امن‌تر بیمه‌نامه‌ها ایجاد کرده که امکان بهبود فرایند جبران خسارت را فراهم می‌کند.
چالش‌ها و موانع پیشِ رو
بیمهٔ غیرمتمرکز بلاک‌چینی ایده‌ای جدید و به طبع خدمات آن، جذاب است. چراکه مزایایی مانند شفافیت، حذف واسطه‌ها و کاهش هزینه‌ها را برای مشتریان به همراه داشته و از طرفی قدرت تحلیلی بیشتر و امکان ارائه محصولات متمایز را برای شرکت‌های بیمه‌ای به ارمغان می‌آورد. بااین‌حال چند چالش قابل‌توجه در مسیر توسعه آن دیده می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- امنیت و خطرات مرتبط با هک: بلاک‌چین‌ها به‌طورکلی امن هستند، اما کدهای قراردادهای هوشمند و سایر بخش‌های درگیر در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ممکن است نقاط ضعفی داشته باشند که هکرها بتوانند از آن‌ها سوءاستفاده کنند.
- پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دانش روز: استفاده از بیمه‌های غیرمتمرکز نیاز به درکی پایه‌ای از بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند دارد که ممکن است برای بسیاری از کاربران دشوار باشد.
- نوسان ارزهای دیجیتال: ازآنجایی‌که تراکنش‌های مالی یک اپلیکیشن بیمه غیرمتمرکز اغلب با رمزارز بومی آن شبکه انجام می‌شود، نوسانات بازار می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر ارزش پوشش‌های بیمه داشته باشد.
- مسائل حقوقی و قانونی: نبود چارچوب‌های قانونی و حقوقی واضح برای بیمه‌های غیرمتمرکز می‌تواند منجر به چالش‌هایی در اجرای قراردادها و حل اختلافات شود.
- دسترسی و پذیرش عمومی: باتوجه‌به اینکه بیمه‌های غیرمتمرکز نسبتاً جدید هستند، دسترسی و پذیرش آن‌ها در بین عموم مردم هنوز محدود است. این امر ممکن است شرایط را برای رقابت شرکت‌های بیمه‌ای غیرمتمرکز با شرکت‌های کهنه‌کار سنتی دشوار کند.
آینده بیمه‌های غیرمتمرکز
باوجود اینکه بیمه غیرمتمرکز مزایای بسیاری دارد؛ اما این چالش‌ها نشان از نیاز بیشتر این حوزه به توسعه و پیشرفت است تا بتواند به طور کامل و مؤثر جای خود را در صنعت به دست آورده و سهم خود را از بازار بگیرد. از طرفی مزایای دنیای بلاک‌چین، امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای و رمزارزها یا همان ارزهای دیجیتال، نقطه امید و اتکای دوستداران تمرکززدایی برای پیشرفت بیمه‌های غیرمتمرکز است. به نظر می‌رسد همان‌طور که شاخه‌های NFT، بازی بلاک‌چینی، قرارداد هوشمند، امور مالی غیرمتمرکز و صرافی‌های غیرمتمرکز به‌مرور جایگاه خود را به دست آوردند، بیمه‌های بلاک‌چینی هم جایگاه خود را پیدا می‌کنند. این یعنی یک فرصت ویژه برای تریدرها، سرمایه‌گذاران یا همان هولدرها که بتوانند با بررسی دقیق بهترین پروژه‌های بیمه غیرمتمرکز، به سرمایه‌گذاری در این حوزه وارد شوند.
