لایه دوم بیت‌کوین، همه چیز درباره پروتکل آینده‌ساز Ark

در حالی که بیت‌کوین به‌عنوان پرچمدار دنیای رمزارزها به مسیر خود ادامه می‌دهد، محدودیت‌هایی همچون کارمزدهای بالا و ظرفیت پایین تراکنش‌ها، همچنان دغدغه بزرگی برای مقیاس‌پذیری آن به شمار می‌رود. اکنون اما پروتکل Ark به‌عنوان راهکاری نوآورانه در لایه دوم شبکه بیت‌کوین وارد میدان شده است؛ راهکاری که می‌تواند قواعد بازی را به شکل قابل توجهی تغییر دهد.

در این مقاله، به بررسی جامع پروتکل آرک (Ark) و تفاوت‌های آن با لایتنینگ نتورک (Lightning Network) می‌پردازیم؛ و نشان می‌دهیم چرا این فناوری می‌تواند بخشی مهم از آینده بیت‌کوین باشد. باید بگوییم که Ark نسل جدید مقیاس‌پذیری بیت‌کوین است.

Ark چیست؟ معرفی مختصر

Ark  به‌عنوان یک مکانیزم دسته‌بندی تراکنش‌های خارج از زنجیره (Off-Chain Transaction Batching) شناخته می‌شود که اولین بار توسط توسعه‌دهنده‌ای جوان از ترکیه به نام Burak پیشنهاد شد.

برخلاف لایتنینگ نتورک که نیازمند تأمین نقدینگی اولیه (Liquidity Allocation) برای انجام تراکنش‌هاست، Ark کاربران را قادر می‌سازد تا بدون نیاز به تأمین نقدینگی از پیش، به راحتی وارد شبکه شوند و تراکنش انجام دهند. همین ویژگی به یکی از مزیت‌های کلیدی این پروتکل تبدیل شده است.

اجزای کلیدی پروتکل Ark

در ادامه برای بررسی بهتر اجزای کلیدی و مهم پروتکل Ark را شرح داده‌ایم.

۱. درخت Ark (Ark Tree)

تمام دارایی‌های کاربران در Ark به صورت vUTXO نگهداری می‌شود. این vUTXOها تراکنش‌های از پیش امضاشده‌ای هستند که امکان بازگشت دارایی به مالک را در صورت ثبت در زنجیره اصلی فراهم می‌کنند. این دارایی‌ها به صورت درختی از تراکنش‌ها سازماندهی می‌شوند که توسط یک ارائه‌دهنده سرویس Ark (ASP) هماهنگ می‌شود.

۲. سیستم امضای چندگانه

• ریشه هر درخت Ark به صورت n-of-n Multisig بین کاربران و ASP قفل می‌شود.
• هر vUTXO به صورت 2-of-2 Multisig نگهداری می‌شود: یک کلید نزد کاربر و دیگری نزد ASP.
• در صورت بروز مشکل و بعد از سپری‌شدن مدت زمان مشخص، کاربر می‌تواند به‌طور مستقل دارایی خود را بازیابی کند.

۳. دسته‌بندی و اعتبارسنجی تراکنش‌ها

دو نوع تراکنش در Ark وجود دارد:

• تراکنش‌های خارج از نوبت (Preconfirmed): سریع و با هزینه پایین ولی با ریسک بالاتر و نیازمند اعتماد موقت به ASP.
• تراکنش‌های درون دسته (In-Round Transfers): کاملاً امن و غیرقابل برگشت، که از طریق فرآیند Batch Swap نهایی می‌شوند.

۴. سازوکار اتصال (Connector Inputs)

برای نهایی کردن تراکنش‌ها در Ark و جلوگیری از سو استفاده ASP، از مکانیزمی به نام Connector Input استفاده می‌شود که تضمین می‌کند کاربر یا به vUTXO جدید در دسته جدید دسترسی می‌یابد، یا کل معامله هرگز انجام نمی‌شود.

مقایسه Ark با شبکه لایتنینگ

برای مقایسه بهتر این دو مورد، جدولی آماده کرده‌ایم؛

چالش‌های نقدینگی و بلاک‌اسپیس در Ark

گرچه ASPها نقدینگی اولیه را برای ایجاد دسته‌های جدید تأمین می‌کنند، اما با مدیریت زمان‌بندی مناسب برای ساخت دسته‌های جدید، می‌توان فشار نقدینگی را کاهش داد.
از طرفی برخلاف لایتنینگ که تقریبا تمامی تراکنش‌ها خارج از زنجیره ثبت می‌شوند، در Ark به ازای هر دسته جدید تراکنش‌های زنجیره‌ای نیز ثبت می‌شود که البته به صورت بهینه و فشرده انجام می‌شود.

Ark؛ مکمل یا رقیب برای لایتنینگ؟

به جای آن‌که Ark را به عنوان رقیب لایتنینگ نتورک ببینیم، می‌توان آن را به عنوان تکمیل‌کننده‌ای هوشمند تصور کرد. این دو می‌توانند به صورت قابل تعامل (Interoperable) با یکدیگر کار کنند؛ به‌طور مثال vUTXOها می‌توانند به کانال‌های لایتنینگ تبدیل شوند و بالعکس.

جایگاه Ark در آینده اکوسیستم بیت‌کوین

هنوز مسیر نهایی Ark در اکوسیستم بیت‌کوین کاملاً مشخص نیست؛ اما آنچه روشن است این است که این پروتکل با رویکرد منحصربه‌فرد خود به‌زودی جایگاهی مهم در میان راهکارهای لایه دوم بیت‌کوین پیدا خواهد کرد.