لیکویید شدن چیست و چگونه میتوان از آن جلوگیری کرد؟

لیکوییدیشن Liquidation یا لیکویید شدن در بازارهای مالی به معنی پایان یک کسب و کار و توزیع دارایی‌های آن به مدعیان است. این اتفاق معمولا زمانی می‌افتد که یک شرکت ورشکسته شده باشد و نتواند بدهی‌های خود را در موعد مقرر پرداخت کند. پس از این که فعالیت کمپانی به پایان رسید، دارایی‌های باقی‌مانده شرکت بر اساس اولویت به طلبکاران و سهامداران پرداخت می‌شود.

از آنجا که عمر زیادی از بازار رمزارزها نمی‌گذرد، بسیاری از افراد فعال در این حوزه، از اصطلاحات ضروری بازار اطلاعات لازم را ندارند. یکی از مهم‌ترین مفاهیم در بازار رمزارزها بحث لیکویید شدن است که این اصطلاح در حقیقت به معنای بسته شدن حساب معاملاتی در بازار آتی است. در ادامه این مقاله شما را با این مفهوم بیشتر آشنا خواهیم کرد.

فهرست مطالب با دسترسی سریع

• لیکویید شدن ارز دیجیتال چیست؟
• علت لیکویید شدن ارز دیجیتال
• چه زمانی لیکویید می‌شویم؟
• چگونه می‌توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد؟
• ارتباط معاملات مارجین با لیکویید شدن
• ارتباط معاملات فیوچرز با لیکویید شدن
• آیا لیکویید شدن برای تمام تریدرها اتفاق می‌افتد؟
• سخن نهایی
• سوالات متداول

لیکویید شدن ارز دیجیتال چیست؟

ارزهای دیجیتال از نوسانات بالایی برخوردار هستند و همین امر آن‌ها را مستعد لیکویید شدن می‌کند. در بازار رمزارزها، لیکویید شدن به معنی فروش دارایی‌های دیجیتال برای کاهش درصد زیان است بخصوص در مواقعی که بازار دچار افت شدیدی می‌شود و این زمانی اتفاق می‌افتد که یک سرمایه‌گذار نتواند سرمایه مورد نیاز برای برای موقعیت اهرمی خود را برآورده کند.

در معاملات اهرمی تریدرها با قرض گرفتن از یک نهاد ثالث مانند یک صرافی، دارایی قابل مبادله خود را افزایش می‌دهند. زمانی که شما از اهرم معامله استفاده می‌کنید یا برای ترید کردن، پول قرض می‌کنید، می‌توانید سود احتمالی خود را چندین برابر بکنید البته در نظر داشته باشید که این کار ریسک زیادی دارد. با استفاده از این ابزار این احتمال وجود دارد که بازار بر خلاف معامله شما حرکت کند و شما تمام سرمایه اولیه خود را از دست بدهید.

با این حال در فضای رمزارزها عبارت لیکویید شدن برای مواقعی استفاده می‌شود که موقعیت تریدر به دلیل پایان یافتن بخشی یا تمام سرمایه اولیه، بسته می‌شود. این اتفاق زمانی صورت می‌گیرد که این افراد نمی‌توانند سرمایه مورد نیاز برای موقعیت اهرمی خود را حفظ کنند یا به عبارتی، سرمایه کافی برای باز نگه داشتن مبادله نداشته باشند.

در بیشتر مواقع این اتفاق زمانی می‌افتد که قیمت یک ارز دیجیتال به طور ناگهانی ریزش می‌کند و از کف قیمتی آن ارز می‌گذرد سپس، صرافی به طور خودکار آن موقعیت را از از بین می‌برد و در نتیجه سرمایه‌گذار تمام دارایی خود را از دست می‌دهد. شدت این زیان بستگی به سرمایه اولیه تریدر و میزان ریزش این قیمت دارد. در برخی از موارد، سرمایه‌گذار حتی می‌تواند تمام دارایی خود را نیز از دست بدهد. لیکویید شدن را می‌توان به دو بخش کلی و جزئی دسته‌بندی کرد:

• لیکویید شدن جزئی: یعنی زمانی که تریدر یک موقعیت اهرم‌دار را برای کاهش زیان ببندد.
• لیکویید شدن کلی: بستن موقعیت مالی زمانی که تمام سرمایه اولیه سرمایه‌گذار به اتمام برسد.

علت لیکویید شدن ارز دیجیتال

لیکویید شدن زمانی اتفاق می‌افتد که معامله‌گران از اهرم در معاملات مارجین و فیوچرز استفاده می‌کنند. استفاده از اهرم به معنی افزایش ریسک معاملات است. هر چقدر مقدار اهرم بیشتر باشد، ریسک معامله نیز بیشتر خواهد بود. در معاملات اهرمی کاربران با گرفتن وام از صرافی‌ها دامنه نوسان معامله خود را محدود می‌کنند و همین مساله منجر به لیکویید شدن آن‌ها می‌شود.

معامله‌گرانی که به صورت اسپات Spot وارد معامله می‌شوند به هیچ عنوان دچار ضرر و زیان حاصل از لیکویید شدن ارز دیجیتال نمی‌شوند. معامله اسپات به معامله‌ای گفته می‌شود که به صورت آنی و بدون استفاده از اهرم انجام می‌شود.

در این معامله کاربر با پرداخت قیمت لحظه‌ای توکن ارز دیجیتال، مقدار مشخص شده را از فروشنده دریافت می‌کند. مالکیت این دارایی با خود کاربر است و ارزش آن با تغییر قیمت، بالا و پایین می‌شود اما مقدار آن همواره ثابت است.

استفاده از اهرم به خودی خود بد نیست و می‌تواند در شرایط مناسب باعث سود معامله‌گران شود. به عنوان مثال، اگر شما با ۱۰۰۰ دلار سرمایه اولیه و اهرم ۵ وارد یک معامله خرید ارز دیجیتال شوید و قیمت توکن خریداری شده ۱۰ درصد رشد کند در اینصورت، سود کل معامله برابر با ۵۰۰ دلار، ده درصد ارزش کل معامله خواهد بود.

شما با خروج از معامله و تسویه وام گرفته شده، ۱۵۰۰ دلار با فرض ناچیز بودن هزینه کارمزد صرافی خواهید داشت که رشد پنجاه درصدی سرمایه اولیه را نشان می‌دهد. بنابراین استفاده از اهرم و معاملات مارجین می‌تواند باعث لیکویید شدن ارز دیجیتال یا کسب سود بالا برای معامله‌گران شود.

چه زمانی لیکویید می‌شویم؟

زمانی که یک سرمایه‌گذار یا معامله‌گر نتواند شرایط معاملات اهرم‌دار را برآورده کند،‌ دچار لیکویید شدن می‌شود. فرض کنید شما می‌خواهید با ۱۰۰ دلار و با لوریج پوزیشن لانگ در بیت کوین معامله کنید. لوریجی که انتخاب می‌کنید ۲۰ برابر است که ارزش موقعیت شما را به ۲ هزار دلار تبدیل می‌کند.

اگر قیمت بیت کوین فقط ۵ درصد کاهش پیدا کند، مارجین اولیه ۱۰۰ دلاری را به‌طور کامل از دست می‌دهید. درصورتی که نتوانید خواسته‌های مارجین کال را برای نگهداری پوزیشن خود انجام دهید، پوزیشن شما در خطر لیکویید شدن قرار می‌گیرد.

این موضوع علاوه‌ بر شناخت کامل محدودیت‌ها و اهرم‌های استراتژیک به نوسانات قیمت رمزارزها هم بستگی دارد. درواقع، معامله با موقعیت‌های اهرمی بسیار چالش برانگیز است، ‌تاحدی که اگر بازار برخلاف معامله شما حرکت کند، ممکن است که کل دارایی‌های خود را از دست بدهید. به‌ دلیل خطر لیکویید شدن است که بسیاری از کشورها، ارائه معاملات لوریج به سرمایه‌گذاران مبتدی را ممنوع اعلام کرده‌اند.

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که هرچه لوریجی که انتخاب می‌کنید بالاتر باشد، احتمال لیکویید شدن شما بیشتر می‌شود و درصد کمی از تغییر قیمت منجر به لیکویید شدن حساب شما خواهد شد.

چگونه می‌توان از لیکویید شدن جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از لیکویید شدن، باید به نکاتی درباره مدیریت حساب و مدیریت سرمایه توجه کنیم. بعضی از این نکات نیازمند تمرین و تکرار هستند و بعضی دیگر، قبل از شروع هر معامله یا باز کردن پوزیشن، مورد توجه قرار گیرد. در ادامه چند مورد از نکات مهم برای جلوگیری از کال مارجین شدن حساب معاملاتی را معرفی می‌کنیم:

معاملات اسپات انجام دهید

تا زمانی که از استراتژی معاملاتی یا روند معاملاتی خود مطمئن نیستید، بهترین روش برای انجام معامله در بازار ارزهای دیجیتال برای شما، معامله اسپات است. اصل اول در بازارهای مالی حفظ سرمایه است که در معاملات فیوچرز و مارجین این کار بسیار سخت‌تر از معاملات اسپات است. بار روانی حاصل از معاملات مارجین و فیوچرز نیز بسیار بالا است و همین موضوع نیز می‌تواند یکی از دلایل عدم موفقیت و حضور دائمی شما در بازار باشد.

دانش و تجربه خود را افزایش دهید

بازار رمزارزها پرنوسان و پرریسک است و فعالیت در آن نیازمند دانش و تجربه بالا است. برای درک درست از وضعیت بازار نیاز است که شما حتما با تحلیل تکنیکال و روش‌های مختلف آن در کنار تحلیل بنیادی و تاثیرات اخبار بر قیمت آشنا باشید. بخشی از این اطلاعات با آموزش ارز دیجیتال رفع می‌شود اما برای افزایش میزان ریسک‌پذیری نیاز به سطح بالاتری از اطمینان است که آن هم در اثر تجربه به دست می‌آید.

شما باید نمودار قیمتی ارزهای مختلف را چندین بار ببینید تا بتوانید از وضعیت بازار آگاه شوید. استراتژی معاملاتی شما باید کاملا مشخص باشد و حتما قبل از ورود به معاملات، آن را به صورت آزمایشی در گذشته نمودار بررسی کرده باشید. تمامی این فعالیت‌ها نیاز به زمان دارند و باید دقت کنید که فعالیت در بازارهای مالی همانند هر کار دیگری نیاز به صبر و حوصله فراوان دارد و عدم توجه به این نکته باعث از دست رفتن دارایی شما می‌شود.

از اهرم‌های پایین استفاده کنید

اگر فکر می‌کنید سطح دانش و تجربه شما به اندازه‌ای است که می‌توانید وارد معاملات اهرمی بشوید این کار را با استفاده از اهرم‌های پایین انجام دهید. معمولا از اهرم ۱ تا ۵ را به عنوان اهرم با ریسک متوسط در نظر می‌گیرند بنابراین توصیه می‌شود از اهرم‌های بالای ۵ به هیچ عنوان استفاده نکنید. در اهرم‌های بالا کمترین نوسان قیمت، منجر به لیکویید شدن موقعیت معاملاتی شما می‌شود و این بیشترین سود را نصیب صرافی‌ها‌ی بزرگ می‌کند.

اگرچه معاملات فیوچرز و مارجین تقریبا در بیشتر صرافی‌های بزرگ ارز دیجیتال وجود دارد اما شرایط انجام معاملات در آن‌ها ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال کارمزد دریافت وام و نحوه لیکویید شدن حساب می‌تواند در صرافی‌های مختلف متفاوت باشد و عدم کسب اطلاعات در این زمینه می‌تواند زمینه‌ساز لیکویید شدن حساب شما شود.

مدیریت سرمایه

مهم‌ترین کاری که برای کنترل ریسک معاملات می‌توان انجام داد استفاده از تکنیک‌های مدیریت سرمایه است. استفاده از این تکنیک‌ها با داشتن یک استراتژی معاملاتی متوسط می‌تواند منجر به کسب سود مناسب شود. در این مورد چند مساله مهم و حیاتی وجود دارد که باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشید:

• نسبت حد سود به حد ضرر معامله شما باید بیشتر از یک باشد.
• میزان برد استراتژی معاملاتی شما باید بیشتر از ۵۰ درصد باشد.
• میزان پول یک معامله نباید بیشتر از میزان قبلی تعیین شده باشد. معمولا این میزان بین ۱ تا ۴ درصد نوسان می‌کند. این به این معنی است که شما حتی اگر در یک معامله لیکویید شوید میزان سرمایه‌ای که از دست می‌دهید نباید بیش از ۴ درصد کل سرمایه شما باشد.

در صورت رعایت این سه ویژگی، تبدیل به یک تریدر حرفه‌ای با سوددهی مناسب خواهید شد و لیکویید شدن در یک معامله تاثیر زیادی بر روی کل حساب معاملاتی شما نخواهد داشت.

کنترل احساسات و هیجانات

نوسان قیمت در بازار رمزارزها، احساسات معامله‌گران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مساله در زمان‌ استفاده از اهرم‌های بالا بیشتر از حالت عادی است. بخشی از این احساسات در اثر تجربه و دیدن نوسان‌های زیاد در بازار کنترل می‌شوند اما اصلی‌ترین راه غلبه بر این احساسات پایبند بودن به استراتژی معاملاتی است.

اگرچه هیچ استراتژی به صورت صد‌در‌صد سودده نیست اما پایبند بودن به یک استراتژی با نرخ برد بالای ۵۰ درصد به شما کمک می‌کند در بلند‌مدت سودده باشید و از انجام فعالیت‌های احساسی در میانه راه مثل تغییر حد سود و حد ضرر جلوگیری کنید.

معامله اهرمی باز نداشته باشید

لیکویید شدن ارز دیجیتال در چند ثانیه رخ می‌دهد. نوسانات ارزهای دیجیتال بالا است و همین مساله ممکن است باعث لیکویید شدن دارایی‌های شما شود.

بنابراین، بهتر است معاملات اهرمی را مدیریت کنید و حتما در حین باز بودن پوزیشن، روند بازار را دنبال کنید. مشغول شدن به کارهای دیگر با داشتن پوزیشن باز با اهرم بالا می‌‌تواند منجر به لیکویید شدن حساب شما شود.

از استاپ لاس Stop Loss استفاده کنید

استاپ لاس یک ابزار معاملاتی است که اکثر صرافی‌ها برای جلوگیری از لیکویید شدن آن را پیشنهاد می‌کنند. این ابزار به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا درصورت حرکت قیمت برخلاف انتظارشان، به‌صورت خودکار معامله در قیمت مشخصی فسخ شود. معامله‌گران با استفاده از این ابزار می‌توانند از لیکویید شدن دارایی‌های خود و از دست دادن آن‌ها به‌صورت کامل، جلوگیری کنند.

ارتباط معاملات مارجین با لیکویید شدن

مارجین تریدینگ Margin Trading یا معامله مارجین به معامله‌ای گفته می‌شود که در آن کاربر می‌تواند با مبلغ بیشتری نسبت به کل دارایی خود وارد معامله شود. سرمایه اضافی مورد نیاز برای این کار توسط صرافی‌ها تامین می‌شود و صرافی در ازای پرداخت وام، مبلغی را به عنوان کارمزد معامله دریافت می‌کند.

در این نوع از معاملات کاربران می‌توانند چندین برابر مبلغ سرمایه خود از صرافی وام بگیرند اما تنها تا زمانی می‌توانند از این پول استفاده کنند که ضرر معامله آن‌ها بیشتر از کل دارایی آن‌ها نباشد.

به عنوان مثال فرض کنید یک معامله‌گر ۱۰۰۰ دلار سرمایه اولیه دارد و با استفاده از معاملات مارجین قصد دارد وارد یک پوزیشن خرید ۳۰۰۰ دلاری شود. در این حالت گفته می‌شود که اهرم استفاده شده کاربر ۳ است و تریدر با سه برابر مبلغ کل دارایی خود وارد معامله شده است.

در این حالت صرافی ۲۰۰۰ دلار به سرمایه ۱۰۰۰ دلاری حساب مارجین تریدر اضافه می‌کند تا او بتواند موقعیت خرید خود را به سرانجام برساند. با فرض این که کارمزد صرافی در همان ابتدا توسط معامله‌گر پرداخت شده است میزان پولی که کاربر می‌تواند در این معامله ضرر کند معادل یک سوم ارزش کل معامله است.

بنابراین در صورتی که قیمت ارز خریداری شده تا ۳۴ درصد کاهش یابد در این صورت کل دارایی ۱۰۰۰ دلاری معامله‌گر از بین می‌رود و تنها سرمایه صرافی باقی می‌ماند. صرافی‌ها معمولا قبل از رسیدن به این مرحله بحرانی به معامله‌گران پیشنهاد می‌دهند که با اضافه کردن سرمایه به حساب خود ریسک معامله را پایین بیاورند.

در صورتی که معامله‌گر این کار را انجام ندهد با رسیدن به حد آستانه معامله، به صورت خودکار بسته می‌شود و صرافی پول خود را به همراه کارمزد دریافت می‌کند در حالی که دارایی کل معامله‌گر از بین می‌رود. توجه داشته باشید که امکان خارج کردن پول وام‌گرفته شده از حساب مارجین وجود ندارد.

ارتباط معاملات فیوچرز با لیکویید شدن

فیوچرز تریدینگ Futures Trading یا معاملات فیوچرز بسیار شبیه به معامله مارجین است و معامله‌گران در این نوع از معاملات نیز با قرض گرفتن از صرافی می‌توانند بیش از مقدار سرمایه خود وارد معامله شوند. در بسیاری از صرافی‌های ارز دیجیتال اهرم مورد استفاده برای معاملات فیوچرز بسیار بیشتر از معاملات مارجین است و کاربران می‌توانند با اهرم‌های ۵۰ و ۱۰۰ وارد معاملات شوند. همین مساله، ریسک بالای معاملات فیوچرز حتی نسبت به معاملات مارجین که خود نیز ریسک بالایی دارند را نشان می‌دهد.

بین معامله مارجین و فیوچرز در بازار رمزارز، تفاوت‌های اساسی وجود دارد. در معاملات مارجین معامله‌گران، دارایی دیجیتال را به عنوان ابزار معامله، خرید و فروش می‌کنند و در صورت خروج از معامله، باقی‌مانده سرمایه آن‌ها به شکل دارایی دیجیتال مورد معامله موجود است و کاربر می‌تواند آن را به حساب اسپات خود منتقل کند. در مقابل، تریدرها در معاملات فیوچرز به جای معامله دارایی، قراردادهای مبتنی بر تغییر قیمت دارایی را معامله می‌کنند.

بنابراین زمانی که شما با اهرم ۳ وارد معامله خرید بیت کوین به صورت مارجین می‌شوید در واقع به اندازه کل دارایی به علاوه مارجین بیت کوین خریداری کرده‌اید اما همین معامله به صورت فیوچرز تنها به صورت قراردادی است که بر روی قیمت بیت کوین بسته شده است و شما سرمایه‌ای به صورت بیت کوین ندارید و سود و ضرر شما به صورت دلاری با تغییر قیمت بیت کوین محاسبه می‌شود.

معمولا معاملات فیوچرز به معاملاتی گفته می‌شود که در آن کاربران بر روی قیمت یک دارایی در یک زمان خاص در آینده شرط می‌بندند اما نوع دیگری از معاملات فیوچرز به نام پرپچوال Perpetual وجود دارد که در آن، قرارداد بسته شده تاریخ انقضای مشخصی ندارد و کاربر تا هر زمانی که لیکویید نشده است می‌تواند معامله را به پایان برساند. معمولا تریدرها از نوع پرپچوال برای انجام معاملات فیوچرز در بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند.

آیا لیکویید شدن برای تمام تریدرها اتفاق می‌افتد؟

لیکویید شدن مرتبط با پوزیشن‌های ترید به صورت اهرمی در معاملات مارجین و فیوچرز است. در نتیجه، تنها تریدرهای این نوع از معاملات با خطر لیکویید شدن روبرو هستند و سایر معامله‌گران ارز دیجیتال که به صورت اسپات به خرید و فروش رمزارز می‌پردازند مشکلی از این بابت ندارند. حتی با صفر شدن قیمت یک توکن، دارایی‌های اثبات کاربران همچنان از نطر تعداد ثابت است و لیکویید نمی‌شود.

سخن نهایی

ارزیابی درجه لیکویید شدن هر بازار برای هرکسی که می‌خواهد شروع به سرمایه‌گذاری کند، امری مهم و حیاتی است. سرمایه‌گذاری در یک بازار لیکویید نشده موجب دشوار شدن کار شما در تریدینگ و متحمل شدن هزینه‌های زیاد می‌شود. شاخص‌های متعددی برای اندازه‌گیری لیکویید شدن یک بازار وجود دارد که در این مقاله به مهم‌ترین و کارآمدترین نمونه‌های آن پرداخته شد. حتما از این روش‌ها استفاده کنید تا سرمایه‌گذاری امن‌تری در دنیای رمزارزها داشته باشید.

اگر قصد ورود به معاملات مارجین و فیوچرز را دارید، حتما دانش خود را در خصوص موضوع لیکویید شدن به سطح مطلوبی برسانید. در پایان لازم است به یک نکته مهم اشاره کنیم. بازارهای مالی به کسی فرصت اشتباه نمی‌دهند. بنابراین تنها در شرایطی وارد معاملات مارجین و فیوچرز شوید که ریسک‌پذیری بالایی دارید و خود را برای هر اتفاقی آماده کرده‌اید.

سوالات متداول

۱. لیکویید شدن در بازار رمزارزها چیست؟

لیکویید شدن یک معنای واحد در تمام بازارهای مالی دارد. زمانی که نسبت ضرر حساب معاملاتی شما به مارجین سرمایه‌تان بیشتر باشد، صرافی حساب شما را می‌بندد و به اصطلاح شما لیکویید می‌شوید. لیکویید شدن در بازار ارزهای دیجیتال به‌دلیل نوسان بیشتر این بازار نسبت به بازارهای مالی دیگر، ممکن است بیشتر رخ دهد.

۲. لیکویید شدن در صرافی چیست؟

به پوزیشنی گفته می‌شود که در آن، قیمت بازار با قیمت لیکویید شدن معامله‌گر برابر شود و درنتیجه، پوزیشن او به‌طور خودکار بسته شود.

۳. چگونه از لیکویید شدن جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از لیکویید شدن، باید استراتژی معاملاتی داشت. علاوه‌بر این، نکاتی مانند تعیین حد سود و حد ضرر و انتخاب لوریج کم نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

۴. کدام حساب‌ها لیکویید می‌شوند؟

حساب‌هایی که از لوریج استفاده کنند و در بازارهای مارجین و فیوچرز معامله می‌کنند، با خطر لیکویید شدن روبه‌رو هستند.

۵. رمزارزهای قابل لیکویید شدن کدام‌اند؟

استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر و کوین‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم بسیار قابلیت لیکویید شدن را دارند.